<h3>Bezpieczeństwo szczepień oraz ich skuteczność w zapobieganiu rozwojowi nowotworów HPV-zależnych to dwie najistotniejsze kwestie, które biorą pod uwagę rodzice, zapisując dziecko na szczepienie przeciwko HPV. Co do skuteczności szczepień to wiemy, że kraje które odpowiednio wysoko wyszczepiły swoją populację odnotowały redukcję infekcji wirusem HPV o 90% oraz w 90% mniejszą zachorowalność na brodawki narządów płciowych<sup>1</sup>. Co natomiast wiemy o działaniach niepożądanych szczepień? Jakie NOP-y mogą pojawić się po podaniu szczepionki przeciw HPV i czy stanowią zagrożenie dla zdrowia dzieci?</h3><p>Szczepionka, jak każdy lek, może powodować działania niepożądane. NOP-y, czyli niepożądane odczyny poszczepienne, według oficjalnej definicji są zaburzeniem stanu zdrowia, które wystąpiło w okresie czterech tygodni po podaniu szczepionki. NOP-y dotyczą każdej szczepionki obecnej na rynku, są starannie monitorowane przez instytucje na całym świecie, a w razie wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa, dany preparat natychmiast zostaje wycofany i po raz kolejny dokładnie sprawdzany. Niepożądane działania szczepionek w Polsce zgłaszane są średnio z częstością 0,05% dla wykonanych szczepień podawanych w ramach Programu Szczepień Ochronnych<sup>2</sup>, a większość z nich ma charakter łagodny i ustępuje w ciągu kilku dni. W Polsce zgłaszanie niepożądanych odczynów poszczepiennych odbywa się na dwa sposoby:</p><ul><li>W ramach obowiązkowego systemu zgłaszania NOP przez lekarzy do Powiatowych Inspekcji Sanitarno-Epidemiologicznych, skąd informacje trafiają do Zakładu Epidemiologii NIZP PZH-PIB, gdzie podlegają weryfikacji i analizie przez ekspertów.</li><li>W ramach dobrowolnego systemu nadzoru NOP, każda osoba zaszczepiona lub jej opiekun może zgłosić podejrzenie NOP bezpośrednio do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Wszystkie zgłoszenia są gromadzone i analizowane w Departamencie Monitorowania Działań Niepożądanych tego Urzędu, a następnie przekazywane do europejskiej bazy danych tzw. EudraVigilance (European Union Drug Regulating Authorities Pharmacovigilance) nadzorowanej przez Europejską Agencję Leków (European Medicines Agency, EMA)<sup>3</sup>.</li></ul><p>Czy szczepienie przeciwko HPV jest bezpieczne?</p><p>Przed rejestracją szczepionek przeciw HPV, przeszły one wszystkie etapy badań klinicznych, podczas których priorytetem była ocena profilu ich bezpieczeństwa. Ponadto, w krajach prowadzących populacyjne szczepienia przeciw HPV, prowadzi się również badania porejestracyjne i rygorystyczne testy bezpieczeństwa, obejmujące:</p><ul><li>monitorowanie niepożądanych odczynów poszczepiennych,</li><li>ocenę bezpieczeństwa szczepionek w ramach prowadzonych badań obserwacyjnych,</li><li>ocenę jakości każdej serii szczepionki dopuszczanej do obrotu przez niezależne od wytwórcy laboratoria państwowe<sup>4</sup>.</li></ul><p>Programy powszechnych szczepień przeciw HPV są realizowane we wszystkich krajach wysoko rozwiniętych, a także są jednymi z najczęściej wykonywanych szczepień. W Europie, 11 krajów realizuje programy szczepień wychwytujących w starszych grupach wiekowych niezaszczepione osoby, prowadząc doszczepianie osób chętnych<sup>5</sup>. Szczepionki przeciw HPV należą do wnikliwie przebadanych pod kątem bezpieczeństwa. Osobom zaszczepionym nie zagrażają NOP-y inne niż te, które występują po podaniu większości szczepionek<sup>6</sup>. Blisko 20 lat monitorowania i badań w trakcie programu szczepień w USA i w wielu krajach świata pokazuje, że szczepienie przeciwko HPV jest bezpieczne i skuteczne.</p><p>Jakie działania niepożądane mogą wystąpić po szczepieniu?</p><p>Szczepionki przeciw HPV są dobrze tolerowane przez ludzki organizm. W bazie VAERS (Vaccines Adverse Event Reporting System) analizującej zgłoszenia NOP-ów po podaniu szczepionki przeciw HPV od czerwca 2006 r. do marca 2013 r., zarejestrowano 21 194 zgłoszenia działań niepożądanych na około 57 milionów podanych dawek, a z czego 98% zgłoszeń dotyczyło odczynów łagodnych<sup>7</sup>.</p><p>Częstość występowania działań niepożądanych po podaniu szczepionki określa się według skali:</p><ul><li>bardzo często (występują częściej niż u 1 osoby na 10)</li><li>często (występują nie częściej niż u 1 osoby na 10)</li><li>niezbyt często (nie częściej niż u 1 na 100 osób)</li><li>rzadko (nie częściej niż u 1 na 1000 osób)</li><li>częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych)</li></ul><p>W przypadku szczepień szczepionką przeciwko HPV zarejestrowano między innymi następujące zgłoszenia:</p><p>Bardzo często:</p><ul><li>zaczerwienienie, obrzęk lub ból w miejscu wkłucia</li><li>bóle głowy</li></ul><p>Często:</p><ul><li>zasinienie lub świąd w miejscu wstrzyknięcia</li><li>gorączka, zmęczenie</li><li>nudności</li><li>zawroty głowy</li></ul><p>Niezbyt często:</p><ul><li>swędząca wysypka (pokrzywka)</li><li>uogólnione powiększenie węzłów chłonnych</li><li>wymioty</li><li>omdlenie, któremu czasami towarzyszą ruchy toniczno-kloniczne</li><li>bóle mięśniowo-stawowe</li><li>dreszcze, złe samopoczucie, przewlekłe zmęczenie (astenia)</li></ul><p>Rzadko:</p><ul><li>reakcje alergiczne (nadwrażliwość)</li></ul><p>Częstość nieznana:</p><ul><li>ciężkie reakcje alergiczne, w tym reakcja anafilaktyczna<sup>8</sup></li></ul><p>Korzyści ponad ryzyko</p><p>Niepokój rodzica związany z procedurą szczepienia dziecka jest zrozumiały, podobnie jak odczuwany przez szczepione dziecko strach przed igłą. Nastolatkom mogą zdarzać się nawet omdlenia wywołane bardzo silnym stresem, a nie składnikami szczepionki, dlatego tak ważne jest, by zarówno rodzic, jak i sam pacjent, uzyskali przed szczepieniem jak najwięcej informacji dotyczących samej szczepionki oraz korzyści i skutków ubocznych związanych z jej przyjęciem.</p><h4>To warto wiedzieć:</h4><ul><li>Korzyści ze szczepienia przeciwko HPV, czyli skuteczna ochrona przed rozwojem i konsekwencjami chorób nowotworowych wywołanych wirusem HPV (rak szyjki macicy, pochwy, sromu, odbytu), znacznie przewyższają ryzyko związane z wystąpieniem niepożądanych odczynów poszczepiennych.<sup>8</sup></li><li>Dane dotyczące bezpieczeństwa szczepionki przeciwko HPV są systematycznie zbierane od 2006 roku.</li><li>Działania niepożądane szczepionki przeciwko HPV zazwyczaj są krótkotrwałe i ustępują w ciągu 2-3 dni po szczepieniu.</li><li>W badaniach klinicznych stwierdzono, że rumień, obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia występuje bardzo powszechnie, ale objawy te zazwyczaj są łagodne i ustępują w ciągu kilku dni.<sup>8</sup>Większa częstość występowania obrzęku w miejscu wstrzyknięcia może dotyczyć osób, które jednocześnie szczepią się dawką przypominającą skojarzonej szczepionki przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz poliomyelitis.</li><li>Nie wykazano związku między podaniem szczepionki a występowaniem ciężkich powikłań.</li><li>Szczepionki przeciw HPV nie wpływają na płodność kobiet ani nie zwiększają ryzyka przedwczesnego wygasania czynności jajników (POF).</li><li>Nie potwierdzono też związku przyczynowo-skutkowego szczepienia przeciw HPV z chorobami autoimmunizacyjnymi, zespołem bólu regionalnego (CRPS), zespołem Guillain-Barré, zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej (POTS)6.</li><li>Ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej po podaniu szczepionki jest bardzo małe, szacowane na 1,7 przypadka na milion4, podobne do ryzyka obserwowanego po podaniu innych szczepionek. Jeśli występują reakcje uczuleniowe, to najczęściej krótko po podaniu szczepionki, gdy pacjent pozostaje jeszcze w punkcie szczepień i jest pod opieką pracowników medycznych.</li></ul>

Szczepionka przeciw HPV jak każdy lek, może powodować działania niepożądane, natomiast, większość z nich ma charakter łagodny i ustępuje w ciągu kilku dni.

Szczepienie przeciwko HPV a działania niepożądane szczepionki – czy trzeba bać się NOP-ów?

<strong>Rak szyjki macicy to jeden z najpowszechniejszych nowotworów u kobiet – czwarty pod względem częstości występowania w skali świata oraz drugi pod względem częstotliwości diagnozowania u kobiet w wieku rozrodczym<sup>1</sup>. Innymi słowy, jest to nowotwór kobiet młodych, często dopiero planujących macierzyństwo. Cechuje go niestety wysoka, sięgająca 60% śmiertelność. Jednocześnie jest to nowotwór, którego etiopatogeneza została dobrze poznana – za jego rozwój odpowiada wirus HPV, przed którym można chronić się dzięki szczepieniom. Dowiedz się, jakie są objawy raka szyjki macicy i jak powinna wyglądać jego profilaktyka.</strong><h2>Z artykułu dowiesz się:</h2><ul><li>Jakie wyróżnia się rodzaje raka szyjki macicy ze względu na jego lokalizację?</li><li>Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka raka szyjki macicy?</li><li>Jakie są objawy raka szyjki macicy?</li><li>Jakie objawy dają najczęstsze przerzuty raka szyjki macicy?</li><li>Na czym polega stan przedrakowy szyjki macicy?</li><li>Jak przebiega diagnostyka raka szyjki macicy?</li><li>Jakie są stadia rozwoju raka szyjki macicy?</li><li>Jak wyglądają rokowania w przypadku raka szyjki macicy?</li><li>Czym jest szczepienie przeciw wirusowi HPV?</li></ul><h2>Macica, jej budowa i funkcje</h2><p>Szyjka macicy to zgrubiała, dolna część mięśniówki macicy, łącząca pochwę z jamą macicy. Produkuje ona śluz szyjkowy – wydzielinę o składzie i konsystencji zależnych od poziomu estrogenu i progesteronu, a więc też od dnia cyklu menstruacyjnego. Pośród licznych funkcji szyjki macicy oraz produkowanego przez nią śluzu można wymienić:</p><ul><li>ułatwianie lub utrudnianie przepływu nasienia w czasie stosunku płciowego,</li><li>umożliwianie przechodzenia krwi menstruacyjnej z macicy na zewnątrz,</li><li>zabezpieczanie jamy macicy przed patogenami ze środowiska zewnętrznego oraz potencjalnymi urazami,</li><li>utrzymanie i ochrona rozwijającego się płodu w okresie ciąży.</li></ul><p>Ponieważ szyjka macicy jest łącznikiem między pochwą a jamą macicy, dzieli się na dwie części, które są pokryte dwoma różnymi typami nabłonków: część pochwowa szyjki macicy zbudowana jest z charakterystycznego dla pochwy nabłonka płaskiego, a kanał szyjki macicy – z nabłonka gruczołowego, wyściełającego również jamę macicy. To właśnie granica tych dwóch typów nabłonków jest miejscem, w którym najczęściej lokalizują się zmiany potencjalnie nowotworowe<sup>2</sup>. Większość – bo aż 80% przypadków choroby – stanowią raki płaskonabłonkowe. Pozostałe to typy klasyfikowane morfologicznie jako raki gruczołowe, a jedynie około 1% to nowotwory innego typu.</p><h2>Rak szyjki macicy – przyczyna powstawania i czynniki ryzyka</h2><p>Rak szyjki macicy jest jednym z niewielu nowotworów o tak dobrze zbadanej przyczynie jego powstawania. Za niemalże każdym przypadkiem raka szyjki macicy stoi przetrwała infekcja <a href="https://hpv.pl/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)</a>. Zakażenie wirusem HPV zalicza się do jednych z najczęstszych infekcji intymnych. Wśród wielu rodzajów wirusów brodawczaka ludzkiego, kilka typów jest onkogennych.</p><p>Do typów onkogennych, odpowiedzialnych za rozwój raka szyjki macicy, należą przede wszystkim HPV-16, HPV-31 (coraz częściej wymieniany jako drugi pod względem częstości zakażeń w populacjach) oraz HPV-18 (którego potencjał onkogenny spada w porównaniu z danymi z ubiegłych lat)<sup>3</sup>.</p><p>W większości przypadków infekcja HPV przebiega bezobjawowo, a układ odpornościowy zwalcza zakażenie. Niekiedy jednak może ono przejść w postać przetrwałą, czyli genom wirusa pozostaje w jądrze komórki nosiciela w postaci episomalnej lub zintegrowanej z jego materiałem genetycznym. Replikacja wirusa może być wówczas na wiele lat zahamowana, a ekspresja jego genów – ograniczona.</p><p>Może się zdarzyć, że uśpiony wirus nigdy nie ulegnie reaktywacji i nie przyczyni się do onkogennych transformacji komórek swojego nosiciela. Jednak w niektórych przypadkach dochodzi do tego nawet po wielu latach od infekcji. Do reaktywacji wirusa może dojść także w okresach osłabionej odporności, przyczynić się może do tego również niezdrowy tryb życia.</p><p>Do czynników sprzyjających zakażeniu oraz mogących aktywować wirus HPV zalicza się:</p><ul><li>wczesny wiek inicjacji seksualnej i częste zmiany partnerów (stwarza to większe ryzyko infekcji różnymi typami wirusa HPV, w tym typami o wysokim potencjale onkogennym),</li><li>zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności HIV,</li><li>przeszczepy narządów,</li><li>przyjmowanie leków immunopresyjnych,</li><li>przewlekłe stany zapalne pochwy,</li><li>długotrwałą antykoncepcję hormonalną,</li><li>palenie tytoniu,</li><li>rodzinne obciążenie genetyczne,</li><li>niewłaściwą dietę (z nadmiarem tłuszczów nasyconych, ubogą w świeże warzywa i owoce, błonnik oraz witaminę C).</li></ul><h2>Rak szyjki macicy – objawy</h2><p>Niestety nie ma nic takiego, jak pierwsze objawy raka szyjki macicy. Wczesne stadia rozwoju tego nowotworu oraz stany przedrakowe zazwyczaj nie dają żadnych symptomów. Pacjentka nie ma więc świadomości choroby. Jedyną szansą na wczesne rozpoznanie nowotworu jest regularne wykonywanie cytologii.</p><p>Bardziej zaawansowane stadia tego nowotworu mogą przebiegać z obecnością niespecyficznych symptomów, które niestety często mylone są przez pacjentki z objawami powszechnych chorób nienowotworowych, takich jak <a href="https://hpv.pl/blog/infekcje-intymne-objawy-przyczyny-leczenie-profilaktyka/">infekcje intymne</a> czy zaburzenia hormonalne. Uwagę lekarza, jak i samej pacjentki powinny zwrócić przede wszystkim<sup>2</sup>:</p><ul><li>krwawienia między miesiączkami,</li><li>krwawienia lub plamienia kontaktowe (po stosunku),</li><li>krwiste lub wodniste upławy o brudnoszarym kolorze i wyraźnym, nieprzyjemnym zapachu,</li><li>ból w okolicy podbrzusza i miednicy,</li><li>obrzęki kończyn dolnych,</li><li>bolesne parcie na mocz i stolec,</li><li>krew w moczu i stolcu,</li><li>nadciśnienie.</li></ul><h2>Rak szyjki macicy – przerzuty</h2><p>W zaawansowanym stadium raka szyjki macicy z przerzutami objawy zależą od miejsca przerzutu czy nacieku. Ten rodzaj nowotworu rozprzestrzenia się przez ciągłość tkanek, wnikając w głąb lub wyrastając ponad warstwę powierzchniową. U pacjentek rozpoznaje się najczęściej zajęcie obwodowych węzłów chłonnych (komórki nowotworowe przedostają się tam przez naczynia limfatyczne). Najczęstsze ogniska wtórne, do których następuje przerzutowanie komórek nowotworowych z szyjki macicy, to z kolei płuca, wątroba i kości<sup>4</sup>. Towarzyszące tym przerzutom objawy to np. krwioplucie, duszności, utrata masy ciała, obrzęki, nudności, silne bóle kości czy brzucha.</p><h2>Stan przedrakowy szyjki macicy</h2><p>Głównym celem diagnostyki inwazyjnego raka szyjki macicy jest wykrywanie choroby na jej możliwie najwcześniejszym etapie. Badania cytologiczne (konwencjonalne lub dokładniejsze – na podłożu płynnym) pozwalają zidentyfikować takie zmiany, które uznawane są za stan przejściowy między hiperplazją (rozrostem) komórek a nowotworem. W zależności od terminologii, klasyfikacji histopatologicznej oraz kontekstu, do ich określenia używa się terminów: dysplazja szyjki macicy (DSM) lub śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy (CIN – od angielskiego cervical intraepithelial neoplasia).</p><p>Wyróżnia się dodatkowo kilka ich rodzajów. CIN1 i CIN2 to łagodne i umiarkowane zmiany, odpowiadające dysplazji typu LSIL (<i>low-grade squamous intraepithelial lesion</i>) lub czasem HSIL (<i>high grade squamous intraepithelial lesion</i>). CIN3 zaś to zmiany bardziej zaawansowane, o obrazie zbliżonym do inwazyjnego raka szyjki macicy (odpowiednio: dysplazja wysokiego stopnia HSIL). Obecność zmian przedrakowych w wyniku badania cytologicznego jest sygnałem ostrzegawczym, a rozpoznane komórki dysplastyczne wymagają monitorowania, a czasem też leczenia. Jeśli zostaną zignorowane, mogą się przekształcić w inwazyjnego raka szyjki macicy.</p><h2>Badania na raka szyjki macicy – diagnostyka</h2><p>Inwazyjny rak szyjki macicy stwierdzany jest na podstawie wyniku badania cytologicznego oraz odchyleń w badaniu fizykalnym. Pacjentce z niepokojącym rozpoznaniem wykonuje się biopsję w celu ustalenia bardziej szczegółowej diagnozy i zaplanowania leczenia. W niektórych sytuacjach występuje wskazanie do wykonania kolposkopii. Diagnostyka onkologiczna obejmuje również m.in. ultrasonografię (USG) z wykorzystaniem sond przezbrzusznych oraz dopochwowych,</p><ul><li>ultrasonografię dopplerowską,</li><li>radiologię konwencjonalną,</li><li>cystoskopię,</li><li>tomografię komputerową,</li><li>rezonans magnetyczny (MRI),</li><li>spektroskopię,</li><li>pozytonową tomografię emisyjną PET.</li></ul><p>O tym, czy włączenie tych pomocniczych badań jest zasadne i konieczne, decyduje zawsze lekarz.</p><h2>Jak szybko rozwija się rak szyjki macicy? Stadia zaawansowania</h2><p>Stadia rozwoju raka szyjki macicy zazwyczaj klasyfikuje się według systemu TNM, opracowanego przez American Joint Committee on Cancer (AJCC) i International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO). W klasyfikacji tej:</p><ul><li>T (<i>tumor</i>) oznacza guz pierwotny, jego wielkość i umiejscowienie,</li><li>N (<i>node</i>) to stan obwodowych węzłów chłonnych, wielkość przerzutu w węźle i liczbę węzłów z przerzutami,</li><li>M (<i>metastasis</i>) to przerzuty odległe.</li></ul><p>Klasyfikacja TNM łączy się z ogólnym stopniem zaawansowania choroby nowotworowej, opisywanej jako stadia od I do IV. W jej ramach wyróżnia się:</p><ul><li><strong>stadium I</strong>– gdy komórki rakowe obecne są tylko w szyjce macicy, nie rozprzestrzeniają się na inne tkanki ani węzły chłonne; wyróżnia się tu stadium choroby mikroinwazyjnej (stadium IA) oraz klinicznie jawnej (stadium IB);</li><li><strong>stadium II</strong>– w którym zmiany wychodzą poza macicę, ale nie dochodzą do dolnej 1/3 części pochwy ani do ścian miednicy; w tym wypadku wyróżnia się stadium, gdy naciek nie obejmuje przymacicz (IIA) oraz takie, w którym przymacicza są objęte naciekiem nowotworowym, niedochodzącym jednak do ścian miednicy (IIB);</li><li><strong>stadium III</strong>– to stan, w którym komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się na boczne ściany miednicy lub dotarły do dolnego odcinka pochwy, a naciek może powodować wodonercze lub niewydolność nerek; wyróżnia się tu stadium IIIA i IIIB klasyfikowane według zaawansowania zmian, a także stadium IIIC: z zajęciem węzłów chłonnych biodrowo-zasłonowych (IIIC1) bądź z przerzutami w węzłach okołoaortalnych (IIIC2);</li><li><strong>stadium IV</strong>– kiedy to komórki rakowe rozprzestrzeniły się już na dalsze obszary ciała lub narządy odległe, a także gdy wystąpiły przerzuty na błonę śluzową pęcherza moczowego lub odbytnicy (IVA) bądź na wątrobę, płuca czy kości (IVB)<sup>5</sup>.</li></ul><h2>Rak szyjki macicy – rokowania</h2><p>W raku szyjki macicy – podobnie jak w każdej innej chorobie onkologicznej – rokowania pacjentki zależą od stopnia klinicznego zaawansowania procesu nowotworowego i wielkości guza, a także stanu węzłów chłonnych i obecności przerzutów. Inne czynniki mające na to wpływ to m.in. wiek i ogólny stan chorej (rokowania pogarszają m.in. niedokrwistość i stany zapalne w miednicy) oraz doświadczenie zespołu i ośrodka leczącego<sup>2</sup>.</p><h2>Rak szyjki macicy – długość życia</h2><p>Każdy przypadek raka jest inny, a rokowania mogą się różnić w zależności od indywidualnych czynników. Szacunkowo przyjmuje się, że przeżywalność 5 lat od rozpoznania dotyczy:</p><ul><li>95% przypadków raka w stadium I,</li><li>od 70% do 40% przypadków raka w stadium III z zajęciem węzłów chłonnych,</li><li>10% przypadków raka w stadium IV z przerzutami do innych narządów<sup>6</sup>.</li></ul><p>W przypadku stanu przedrakowego (CIN) odpowiednio wcześnie rozpoznane i objęte leczeniem zmiany dysplastyczne są możliwe do wyeliminowania nawet w 100%.</p><h2>„Szczepienia na raka szyjki macicy”</h2><p>Za najbardziej skuteczną metodę prewencji raka szyjki macicy uznaje się szczepienia przeciw HPV<sup>7</sup>, nazywane często „szczepieniem na raka szyjki macicy”. Szczepienia przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego są dostępne od 2006 roku. Najwyższą skuteczność gwarantuje <a href="https://hpv.pl/szczepienia-dla-dzieci/">zaszczepienie dziewczynek</a> przed ich inicjacją seksualną, czyli najczęściej w wieku wczesnonastoletnim. Obecnie w Polsce można je zrealizować bezpłatnie w ramach <a href="https://hpv.pl/hpv-w-kalendarzu-szczepien/">narodowego programu szczepień przeciw HPV</a>. Obejmuje on dziewczynki i chłopców w wieku 12 i 13 lat. Starsze nastolatki warto zaszczepić poza programem.</p><p>Z kolei <a href="https://hpv.pl/gdzie-sie-zaszczepic/">szczepienie na raka szyjki macicy kobiet dorosłych</a>, współżyjących, nie ma co prawda wpływu na wcześniejsze przetrwałe zakażenia HPV u pacjentki, ale może chronić przed pozostałymi typami wirusa (zakażenie zwykle dotyczy jednego typu wirusa). Jest wskazane dla wszystkich kobiet, bez górnej granicy wieku – a zwłaszcza w przypadku tych, które prowadzą aktywne życie seksualne i zmieniają partnerów. Szczepienie zaleca się także u pacjentek z niedoborami odporności.</p>

Jeden z największych „zabójców” kobiet to rak szyjki macicy. Objawy tej choroby nie są specyficzne, a konsekwencje – ogromne. Jak się przed nim chronić?

Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny, szczepienie przeciw HPV

<strong>Świąd, pieczenie, upławy, ból podczas stosunku – to mogą być sygnały, że dopadła Cię infekcja intymna. Jak wygląda ta przypadłość, co właściwie kryje się pod tym pojęciem, jakie są rodzaje infekcji, co je wywołuje i jak sobie radzić, gdy problemy nawracają? Mamy dla Ciebie porządną pigułkę wiedzy, która pozwoli odczarować internetowe mity, jakie narosły wokół infekcji pochwy i sromu. Podpowiadamy też, jak zadbać o swoje zdrowie intymne, by uchronić się przed poważniejszymi schorzeniami.</strong><h2>Czytaj dalej, a dowiesz się:</h2><ul><li>Jakie są rodzaje infekcji intymnych?</li><li>Jak rozpoznać infekcję intymną (jakie objawy występują najczęściej)?</li><li>Jakie mogą być przyczyny infekcji intymnych bakteryjnych i grzybiczych?</li><li>Z czego mogą wynikać nawracające infekcje pochwy i sromu?</li><li>Czy infekcja intymna może opóźnić okres? I czy menstruacja może mieć wpływ na infekcje pochwy?</li><li>Co może być przyczyną infekcji intymnych w ciąży?</li><li>Jak wyleczyć infekcje intymne (z głową)?</li><li>Jak zapobiegać nawracającym infekcjom pochwy?</li></ul><h2>Rodzaje infekcji intymnych, czyli trochę biologii na początek</h2><p>Infekcje intymne dzielimy na trzy główne rodzaje:</p><ul><li><strong>Infekcje bakteryjne pochwy</strong> (22-50% przypadków<sup>1</sup>) – wywoływane m.in. przez takie bakterie jak <em>Prevotella</em>, <em>Mobiluncus</em>, <em>Bacteroides</em>, <em>Gardnerella vaginalis</em>, <em>Mycoplasma pneumoniae</em>. Tzw. waginoza to najczęściej infekcja wielobakteryjna pochwy, której podłożem jest niekontrolowane namnażanie się wielu rodzajów bakterii<sup>2</sup>, głównie beztlenowych, oraz zmniejszenie liczebności pałeczek kwasu mlekowego <em>Lactobacillus</em> (to właśnie te ostatnie powinny dominować w prawidłowej florze bakteryjnej pochwy – za chwilę będzie o tym więcej).</li><li><strong>Infekcje grzybicze pochwy</strong> (17-39% przypadków<sup>1</sup>) – najczęściej występującym rodzajem jest tzw. infekcja drożdżakowa pochwy, czyli kandydoza – od nazwy grzybów z grupy <em>Candida</em>. Tego typu infekcje intymne „lubią” pojawiać się m.in. w czasie ciąży (choć oczywiście nie tylko).</li><li><strong>Infekcje pochwy wywołane przez pasożyty</strong> – tutaj najczęściej mamy do czynienia z zakażeniem rzęsistkiem pochwowym (4-30%<sup>1</sup>).</li></ul><h2>Infekcja intymna – objawy, których nie powinnaś lekceważyć</h2><p>To, jak wygląda infekcja intymna, w dużej mierze zależy od patogenu, który ją spowodował. Choć objawy mogą być różne – inne przy zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych – rozwijająca się infekcja w większości przypadków wiąże się z wyraźnym dyskomfortem w obrębie dróg rodnych. Jedynie część infekcji pochwy i sromu przebiega bezobjawowo<sup>1</sup>.</p><p>Do najczęściej występujących objawów infekcji intymnych należą:</p><ul><li>świąd,</li><li>pieczenie,</li><li>wydzielina z dróg rodnych o nieprzyjemnym, rybim zapachu i kolorze szarym bądź mlecznym (typowe objawy waginozy bakteryjnej),</li><li>wydzielina biała, grudkowata (charakterystyczna dla kandydozy),</li><li>ból podczas stosunku,</li><li>suchość pochwy,</li><li>uczucie parcia na pęcherz,</li><li>ból przy oddawaniu moczu,</li><li>obrzęk błony śluzowej,</li><li>zaczerwienienie skóry<sup>1, 3</sup>.</li></ul><p>Jeśli odczuwasz któreś z wymienionych objawów, postaraj się tym jak najszybciej zająć. Infekcje pochwy o podłożu bakteryjnym lub grzybiczym należą do niegroźnych przypadłości, jednak zdecydowanie nie należy ich lekceważyć! Nieleczona infekcja miejsc intymnych może bowiem doprowadzić do rozprzestrzeniania się stanu zapalnego na endometrium, jajniki i jajowody, powodować ból oraz problemy z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem<sup>1</sup>.</p><p>Czytaj również: <a href="{{basePath}}/blog/przygotowanie-do-ciazy-od-czego-zaczac-starania/">Planowanie ciąży – kiedy zacząć się przygotowywać i o co zadbać?</a></p><h2>Przyczyny infekcji intymnych</h2><p>Prawidłowa mikrobiota (flora bakteryjna) pochwy, mająca kwaśny odczyn i charakteryzująca się dominacją szczepów <em>Lactobacillus</em>, czyli pałeczek kwasu mlekowego, stanowi najważniejszy mechanizm obronny śluzówki narządów rodnych. Takie środowisko nie sprzyja rozwojowi patogennych bakterii i grzybów. <strong>Kiedy jednak ta równowaga zostaje zachwiana i dochodzi do zmniejszenia liczebności bakterii <em>Lactobacillus</em>, otwierają się drzwi do potencjalnego zakażenia</strong> – nie tylko bakteryjnego czy grzybiczego, lecz także groźnym <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusem HPV</a>, który w toku przetrwałej infekcji może wywołać zmiany przednowotworowe i nowotworowe w nabłonku szyjki macicy. Wszelkie czynniki zwiększające pH pochwy powyżej górnej granicy normy, czyli 4,5, są czynnikami ryzyka rozwoju infekcji intymnych: bakteryjnych, grzybiczych i rzęsistkowych.</p><p>Co może prowadzić do obniżenia liczebności szczepów <em>Lactobacillus</em>, a w konsekwencji sprzyjać bakteryjnym infekcjom pochwy? Do najczęściej wymienianych czynników należą:</p><ul><li>antybiotykoterapia (zwłaszcza przewlekła),</li><li>nadmierna higiena okolic intymnych (np. kilkukrotne podmywanie się w ciągu dnia, irygacje pochwy lub kierowanie strumienia wody pod wysokim ciśnieniem w okolice sromu),</li><li>stosowanie mydeł lub środków do higieny intymnej, które zmieniają naturalne pH (zawierających substancje przeciwdrobnoustrojowe czy alkohol),</li><li>antykoncepcja dopochwowa,</li><li>miesiączka (patrz dalej – w części „Infekcje intymne a okres”),</li><li>używanie tamponów,</li><li>noszenie obcisłych ubrań,</li><li>duża aktywność seksualna, w tym wczesne rozpoczęcie współżycia i duża liczba partnerów seksualnych,</li><li>seks bez prezerwatywy (obecność nasienia w pochwie),</li><li>palenie papierosów,</li><li>zaburzenia hormonalne,</li><li>niewłaściwa dieta,</li><li>zabiegi chirurgiczne w obrębie układu moczowo-płciowego<sup>1, 2, 3</sup>.</li></ul><p>Wśród czynników predysponujących do rozwoju infekcji grzybiczych literatura medyczna wymienia ponadto:</p><ul><li>obniżoną odporność,</li><li>ciążę,</li><li>wzrost poziomu progesteronu,</li><li>cukrzycę i leczenie immunosupresyjne,</li><li>przyjmowanie leków sterydowych,</li><li>kolonizację grzybiczą przewodu pokarmowego (szczególnie okolicy odbytu)<sup>2</sup>.</li></ul><h2>Nawracające infekcje intymne – przyczyny</h2><p>Częste infekcje pochwy o podłożu bateryjnym i grzybiczym to niestety problem, który dotyka wielu kobiet. Część z nich narzeka, że leczenie przynosi ulgę na pewien czas, potem jednak infekcja powraca. Szacuje się na przykład, że u 5% kobiet w wieku rozrodczym, które przeszły kandydozę pochwy i sromu, pojawi się nawrót infekcji drożdżakami pochodzenia endogennego (czyli szczepami, które już bytują wewnątrz organizmu)<sup>4</sup>. Ich ryzyko zwiększa się w przypadku złych nawyków dietetycznych (spożywania pokarmów bogatych w niezdrowe tłuszcze, produktów wysokoprzetworzonych) oraz przewlekłej, często wielolekowej antybiotykoterapii.</p><p>Jaki mechanizm odpowiada za przewlekłe lub nawracające infekcje pochwy? Literatura medyczna wskazuje tu m.in. na <strong>zdolność grzybów i bakterii do tworzenia tzw. biofilmu na błonie śluzowej</strong>, którego u części pacjentek nie da się w pełni wyeliminować, nawet po wdrożeniu leczenia. Uważa się, że ponad 60% nawracających infekcji pochwy o podłożu grzybiczym wynika z zakażenia mikroorganizmami wytwarzającymi biofilm<sup>2</sup>.</p><p>Problemem mogą być też <strong>niektóre przeciwgrzybicze leki na infekcje intymne dostępne bez recepty</strong> i stosowane bez wskazań lekarskich. Nadużywanie takich preparatów może prowadzić do rozwoju odporności na substancje lecznicze, co utrudnia późniejszą terapię już pod okiem ginekologa<sup>4</sup>.</p><p>Ogromną rolę w pojawianiu się częstych infekcji intymnych odgrywa wspomniane już wyżej <strong>zaburzenie równowagi mikroflory pochwy</strong>, w tym przede wszystkim spadek liczebności pałeczek kwasu mlekowego <em>Lactobacillus</em>. Skutkiem tego jest zmiana naturalnego kwaśnego odczynu pochwy (pH 3,5-4), która daje pole do rozwoju drobnoustrojom chorobotwórczym. W momencie gdy na to wszystko nałożą się wymienione wcześniej czynniki zewnętrzne, ryzyko pojawiania się ciągłych infekcji intymnych rośnie.</p><h2>Infekcja intymna a okres</h2><p>Wspomnieliśmy już wcześniej, że miesiączka należy do czynników, które mogą sprzyjać infekcjom pochwy. Dzieje się tak dlatego, że w czasie menstruacji dochodzi do okresowych zmian w mikrobiocie pochwy i podwyższania się pH. <strong>Liczebność pałeczek <em>Lactobacillus</em> jest najniższa właśnie w trakcie menstruacji</strong><sup>2</sup>. Takie wahania są całkowicie naturalne, jednak chwilowa destabilizacja ekosystemu bakteryjnego pochwy tworzy dogodne warunki do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych i może skutkować infekcją ze swędzeniem czy pieczeniem.</p><p>Jednym z często zadawanych pytań związanych z zakażeniami pochwy i sromu jest: czy infekcja intymna może opóźnić okres? Tak również się zdarza, choć w praktyce nieraz trudno ustalić, czy to infekcja wpłynęła na przesunięcie menstruacji, czy też na odwrót – zanik miesiączki spowodował dysbalans we florze bakteryjnej pochwy, co wpłynęło na rozwój infekcji.</p><p>Swoją indywidualną sytuację zdrowotną zawsze należy skonsultować z ginekologiem – regularne wizyty u lekarza i badania profilaktyczne powinny być stałym elementem dbania o siebie.</p><h2>Infekcje intymne w ciąży</h2><p>Ciąża to kolejny okres, który może – choć nie musi – sprzyjać rozwojowi infekcji intymnych (badania pokazały na przykład, że u kobiet, u których ciąża przebiegała prawidłowo, liczebność szczepów <em>Lactobacillus</em> była większa niż u pacjentek z komplikacjami<sup>2</sup>). Czemu tak się dzieje? Za infekcje pochwy w ciąży może odpowiadać m.in. wzrost poziomu progesteronu, co tworzy lepsze warunki do namnażania się drobnoustrojów<sup>1, 2</sup>. Mechanizm infekcji intymnej w ciąży jest podobny jak w innych wypadkach – zmiana ekosystemu pochwy sprawia, że grzyby lub bakterie, których obecność w małej ilości jest fizjologiczna, zaczynają kolonizować drogi rodne.</p><h2>Co na infekcje intymne? Leczenie infekcji intymnych domowymi sposobami i u lekarza</h2><p>W internecie można znaleźć rozmaite domowe sposoby na infekcje intymne: ziołowe nasiadówki (np. z rumianku, szałwii, kory dębu, czystka), kąpiele z sodą oczyszczoną, octem jabłkowym, olejkiem z drzewa herbacianego czy preparaty na infekcje pochwy dostępne bez recepty. Choć niektóre zioła faktycznie mają właściwości przeciwzapalne, trzeba pamiętać, że takie <strong>naturalne sposoby na infekcje intymne w najlepszym razie mogą chwilowo złagodzić objawy, jednak nie wyleczą przyczyny</strong>. Ponadto testowanie na sobie metod z przypadkowych artykułów czy filmików nagrywanych przez osoby bez przygotowania medycznego może skończyć się dużo gorzej – podrażnieniem i zaostrzeniem problemu.</p><p>Dla własnego dobra nie warto odkładać konsultacji ze specjalistą i leczyć się na własną rękę. Takie długotrwałe działania mogą bowiem utrudnić lekarzowi postawienie właściwej diagnozy, która jest podstawą skutecznego leczenia infekcji pochwy i sromu. Żelazna zasada każdej kobiety, której zależy na własnym zdrowiu i dobrostanie powinna więc brzmieć: <strong>leki na infekcje intymne – czy to maści, czy tabletki, czy globulki dopochwowe, czy probiotyki – powinien zlecić lekarz ginekolog</strong>. Łagodne zioła czy leki na infekcje intymne bez recepty mogą jedynie wspomóc w oczekiwaniu na umówioną wizytę u specjalisty.</p><p>Tylko lekarz po pełnym wywiadzie medycznym i badaniu jest w stanie prawidłowo ocenić, z jakim rodzajem infekcji ma do czynienia, czy stan jest ostry, czy przewlekły, oraz jakie leczenie będzie skuteczne. Samemu trudno też rozróżnić, czy dokuczające objawy są wynikiem niegroźnej infekcji intymnej, czy może jednej z <a href="{{basePath}}/blog/kila-i-rzezaczka-popularne-choroby-weneryczne/">chorób przenoszonych drogą płciową</a>. W takim wypadku poprzestanie na domowych sposobach czy lekach bez recepty może mieć poważne konsekwencje i dla Ciebie, i dla Twoich partnerów seksualnych.</p><p>Czytaj również: <a href="{{basePath}}/blog/badania-na-choroby-weneryczne-kiedy-i-jakie-testy-warto-wykonac/">Badania na choroby weneryczne – kiedy i jakie testy warto wykonać?</a></p><h2>Profilaktyka infekcji intymnych</h2><p>Tym, o co na pewno można zadbać samodzielnie, są za to działania profilaktyczne, czyli codzienne nawyki, które wspierają działanie naturalnego ekosystemu pochwy. Jak zapobiegać infekcjom intymnym lub pomóc sobie w wypadku skłonności do nawracających infekcji pochwy?</p><ol><li><strong>Zadbaj o odpowiednią higienę. Wbrew pozorom odpowiednia nie oznacza nadmierna!</strong> Na co dzień wystarczy podmywać się raz dziennie, używając do tego naturalnego mydła lub płynu, który nie ma w składzie alkoholu, środków powierzchniowo czynnych (np. <em>Sodium Lauryl Sulfate</em>, <em>Ammonium Lauryl Sulfate</em>, <em>Magnesium Laureth Sulfate</em>, <em>Sodium Lauryl Sulfoacetate</em>) ani substancji zapachowych. Nie przesadzaj też z ilością mydła czy innego środka myjącego, bo nawet dobre preparaty mają mniej kwaśny odczyn niż pochwa (zalecane widełki to pH 4,2-5,6). Nie używaj do mycia gąbek czy myjek, na których mogą gromadzić się drobnoustroje. I pamiętaj – krocze myjemy tylko z zewnątrz<sup>5</sup>.</li><li>Noś przewiewną <strong>bieliznę z naturalnych materiałów</strong>, najlepiej z bawełny organicznej. Nową bieliznę ze sklepu zawsze pierz przed pierwszym założeniem. Śpij bez majtek. Na co dzień raczej unikaj bardzo obcisłych spodni.</li><li>Wkładek higienicznych używaj jedynie w czasie plamienia po miesiączce. Pamiętaj o częstym zmienianiu podpasek i tamponów<sup>5</sup>.</li><li>Regularnie wykonuj <strong>badania profilaktyczne</strong>, w tym zwłaszcza <a href="{{basePath}}/blog/cytologia-co-to-za-badanie-jak-wyglada-i-kiedy-je-zrobic/">cytologię</a>. Choć jej podstawowym celem jest profilaktyka nowotworów szyjki macicy, to zdarza się, że w ocenie materiału ujawnią się zmiany zapalne, którym nie towarzyszyły żadne odczuwalne objawy.</li><li><strong>Nie odkładaj wizyty u ginekologa z powodu objawów, które uznajesz za wstydliwe</strong>, np.&nbsp;brodawek okolic intymnych. Lekarze naprawdę widzieli już wszystko, a opóźnianie konsultacji może Ci tylko zaszkodzić. Ani infekcje intymne, ani – tym bardziej – choroby o innym podłożu nie miną same. Nawet jeśli słyszałaś o tym, że probiotyki czy kwas hialuronowy pomagają pozbyć się infekcji intymnej – co potwierdza literatura medyczna i lekarze<sup>2, 6</sup>– terapia zawsze powinna być indywidualnie dopasowana do pacjentki, objawów klinicznych i wyników badań. Takich rzeczy po prostu nie robi się na własną rękę.</li></ol><p><strong>Chcesz jeszcze bardziej zadbać o swoje zdrowie? Rozwiąż</strong> <a href="{{basePath}}/quiz/"><strong>QUIZ</strong></a> <strong>i sprawdź, ile wiesz o HPV i profilaktyce raka szyjki macicy.</strong></p>

Sprawdź kompendium wiedzy na temat różnych rodzajów infekcji pochwy. Zrozum mechanizm, by prawidłowo zadbać o swoje zdrowie.

Infekcje intymne – objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

<strong>Jesteś osobą aktywną seksualnie albo planujesz ciążę? Przeczytaj, jakie badania pomagają wykryć najczęstsze choroby weneryczne, czyli takie, które są przenoszone drogą płciową i mogą zagrażać zdrowiu. Podpowiemy Ci, kiedy najlepiej je wykonać i jak się do nich przygotować. W artykule znajdziesz także informacje o placówkach zajmujących się tego typu testami i o ich cenach.</strong><h2>Z artykułu dowiesz się:</h2><ul><li>Dlaczego warto wykonywać badania na choroby przenoszone drogą płciową?</li><li>Jakie są rodzaje testów na choroby weneryczne?</li><li>Kiedy należy zgłosić się do lekarza i zrobić badania na choroby weneryczne?</li><li>Gdzie zrobić darmowe badania na choroby przenoszone drogą płciową?</li></ul><p><strong>Czytaj też:</strong> <a href="{{basePath}}/blog/kila-i-rzezaczka-popularne-choroby-weneryczne/"><strong>Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne</strong></a></p><h2>Badania na choroby weneryczne: dlaczego profilaktyka jest ważna?</h2><p>HPV, HIV, rzeżączka, kiła, chlamydioza, wirusowe zapalenie wątroby B i C, opryszczka i grzybica genitalna oraz rzęsistkowica to znane choroby przenoszone drogą płciową (STD – ang. <em>Sexually Transmitted Diseases</em>). Ich przyczyną mogą być wirusy, bakterie, grzyby, a nawet pasożyty czy pierwotniaki. W medycynie wyróżnia się aż 40 takich drobnoustrojów¹, które – w zależności od rodzaju – rozwijają się w układzie moczowo-płciowym, a także – jak w przypadku choćby WZW czy HIV – poza nim.</p><p>Tego typu patogeny mogą powodować problemy z płodnością, zakażenia w obrębie miednicy mniejszej, a nawet nowotwory. Choroby przenoszone drogą płciową należą też do najczęstszych chorób zakaźnych. Według danych każdego dnia na świecie dochodzi do ponad 1 mln transmisji².</p><p>Najbardziej narażeni na zakażenia są ci, którzy nie używają podczas stosunku prezerwatyw, często zmieniają swoich partnerów, a dodatkowo mają większą swobodę i lubią eksperymentować z różnymi technikami seksualnymi. Bardzo ważny jest fakt, że wiele chorób wenerycznych przebiega bezobjawowo, dlatego można nieświadomie transmitować je na innych.</p><p>Z całą pewnością wykonywanie profilaktycznych badań w kierunku nosicielstwa chorób wenerycznych pozwala na ich szybkie diagnozowanie i daje pacjentom szansę na zmniejszenie pojawiających się powikłań, które nieleczone mogą zagrażać zdrowiu, a w ekstremalnych przypadkach nawet życiu.</p><p><strong>Sprawdź również:</strong> <a href="{{basePath}}/blog/cytologia-co-to-za-badanie-jak-wyglada-i-kiedy-je-zrobic/">Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy ją zrobić?</a></p><h2>Jakie badania na choroby weneryczne pomogą wykryć zagrożenie?</h2><p>Diagnostyka chorób przenoszonych drogą płciową jest wielokierunkowa i może polegać na pobraniu próbki moczu lub wymazu z okolicy, w której stwierdza się objawy choroby (np. wymazu z kanału szyjki macicy, pochwy, ujścia cewki moczowej, wymazu z owrzodzeń, pęcherzy lub innych zmian skórnych) oraz wykonaniu badania na obecność DNA patogenów wywołujących choroby weneryczne.</p><p>Takie badania często dostępne są w pakietach, w których można zidentyfikować kilka patogenów jednocześnie: chlamydię, wirus opryszczki, HPV, ureaplasma, mycoplasma, rzęsistkowicę czy rzeżączkę. Do tego konieczne jest wykonanie badań serologicznych, które pozwalają na wykluczenie zakażenia kiłą, wirusem HIV, HCV, HBV. Dzięki nim w laboratorium wykrywa się ewentualne przeciwciała, jakie organizm wytwarza, aby zwalczyć dany rodzaj bakterii czy wirusa.</p><p>W aptekach są także dostępne testy na choroby weneryczne bez recepty, które można samodzielnie zrobić w domu. Należy jednak zaznaczyć, że wynik dodatni zawsze trzeba skonsultować z lekarzem, który prawdopodobnie zleci wykonanie któregoś z powyższych testów laboratoryjnych w celu potwierdzenia diagnozy.</p><img src="{{basePath}}/images/blog/articles/badania-choroby-weneryczne_1.jpg" alt="Lekarz wyjaśnia pacjentce, jakie badania zrobić na choroby weneryczne"/><p><strong>Przeczytaj także:</strong> <a href="{{basePath}}/blog/kolposkopia-co-to-za-badanie/">Kolposkopia – co to za badanie?</a></p><h2>Kiedy zrobić badania na choroby weneryczne?</h2><p>Według wytycznych CDC (Centers for Disease Control and Prevention) z 2021 roku należy badać raz w roku kobiety aktywne seksualnie poniżej 25 roku życia oraz starsze w przypadku stwierdzenia czynników ryzyka (mnogość partnerów seksualnych, ryzykowne zachowania seksualne, partner z aktywną chorobą weneryczną). Badania są też zalecane kobietom, które <a href="{{basePath}}/blog/przygotowanie-do-ciazy-od-czego-zaczac-starania/">planują zostać mamami</a> lub już zaszły w ciążę, a także parom mającym problemy z płodnością. Wykonanie niektórych testów (np. na chlamydiozę, HIV itp.) jest obowiązkowe przed przystąpieniem do procedur wspomaganego rozrodu.</p><p>O badania warto pomyśleć również wtedy, gdy doszło do bliskiego kontaktu analnego bądź oralnego z osobą już zarażoną bądź z przygodnym partnerem. Najlepiej przebadać się od razu po, ale i kilka tygodni po stosunku, który odbył się bez prezerwatywy. W przypadku badań z krwi ważny jest moment wykonania takiego testu. Gdy zrobi się go zbyt wcześnie, wynik może być zafałszowany. Przy podejrzeniu zachorowania na kiłę test wykonuje się co najmniej 4 tygodnie od momentu potencjalnego zakażenia (przeciwciała IgM mogą być jednak podwyższone nawet po 2 tygodniach), w przypadku chalmydiozy należy odczekać 6 tygodni, a jeśli zaistnieje ryzyko zarażenia się wirusem HIV, przeciwciała pojawiają się co najmniej 12 tygodni od całego zdarzenia. Pamiętaj jednak, że testy IV generacji pozwalają na wykrycie HIV już po 2 tygodniach od zakażenia.</p><p>Trzeba pamiętać, że wiele chorób wenerycznych na samym początku nie wywołuje żadnych niepokojących objawów, dlatego tak ważna jest profilaktyka. Oprócz tego należy sprawdzić stan swojego zdrowia, jeżeli zaobserwujesz świąd czy kłykciny kończyste w okolicy narządów płciowych, pogorszenie samopoczucia i osłabienie. Znakiem ostrzegawczym dla Ciebie mogą też być bóle podczas oddawania moczu czy w trakcie stosunku, obecność nieprawidłowej wydzieliny ze sfer intymnych, odbytu i gardła, gorączka, a nawet wysypka lub pojawienie się żółtaczki⁴. Niepokojącym objawem są też powracające <a href="{{basePath}}/blog/infekcje-intymne-objawy-przyczyny-leczenie-profilaktyka/">infekcje intymne</a>. W tego typu sytuacjach lepiej nie zwlekać z umówieniem wizyty u specjalisty.</p><h2>Badania na choroby weneryczne za darmo? Poproś o skierowanie na testy!</h2><p>Jeśli zaobserwujesz u siebie pierwsze objawy zakażenia, masz kilka opcji. Możesz zgłosić się do lekarza rodzinnego i poprosić o skierowanie na badania potwierdzające obecność patogenu w organizmie. W przypadku płacenia składek zdrowotnych badania w kierunku chorób wenerycznych (np. kiły i HIV) będą wykonane w ramach umowy z NFZ i nic za nie nie zapłacisz. Potrzebujesz jedynie skierowania od lekarza rodzinnego.</p><p>Czas oczekiwania na wizytę do specjalisty czasami jest dosyć długi, dlatego niektórzy decydują się na zrobienie testu na choroby przenoszone drogą płciową prywatnie. Laboratoria oferują pacjentom specjalne pakiety, które kosztują – w zależności od miasta czy placówki, a także liczby badanych chorób – od 150 do 330 zł. Wynik należy później omówić z lekarzem POZ bądź odpowiednim specjalistą (np. dermatologiem, wenerologiem, ginekologiem lub urologiem).</p><p>Należy też wspomnieć o tym, że w większych miastach istnieje możliwość wykonania anonimowych i darmowych badań na HIV w specjalnych punktach konsultacyjno-diagnostycznych. W przypadku dodatniego wyniku można liczyć na pomoc wykwalifikowanego doradcy, który udziela potrzebnych informacji i np. kieruje do najbliższej placówki medycznej w celu podjęcia leczenia.</p><p>Wiesz już, jak wykryć choroby przenoszone drogą płciową. Jednak zanim zdążysz się zarazić, zapobiegnij zakażeniu. Pamiętaj o tym, aby:</p><ul><li>unikać przygodnych stosunków seksualnych bez prezerwatywy,</li><li>używać prezerwatyw w prawidłowy sposób i wymieniać je po każdym bliskim kontakcie z partnerem,</li><li>wykonać <a href="{{basePath}}/szczepienie-przeciwko-hpv/kto-i-kiedy-moze-sie-zaszczepic/">szczepienia ochronne</a> – w szczególności to przeciw <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusowi HPV</a>, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy⁵.</li></ul>

Kiedy zrobić badania na choroby weneryczne? Jakie testy wykonać? Dowiedz się więcej na ten temat. Zadbaj profilaktycznie o zdrowie, nim będzie za późno.

Badania na choroby weneryczne – kiedy i jakie testy warto wykonać? 

<p><strong>Kolposkopia pozwala dokładnie ocenić dolny odcinek kobiecych dróg rodnych. Z pomocą kolposkopu – specjalnego przyrządu optycznego – ginekolog sprawdza stan pochwowej części szyjki macicy, pochwy oraz sromu. Wyjaśniamy, jakie są wskazania do wykonania kolposkopii, w jaki sposób należy się do niej przygotować, a także jak krok po kroku przebiega takie badanie ginekologiczne. </h2> <h2>Z artykułu dowiesz się:</h2> <ul> <li>Co to jest kolposkopia i po co się ją wykonuje?</li><li> Czy kolposkopia boli, kiedy należy poddać się takiemu badaniu i ile trzeba za nie zapłacić? </li><li> Jak się przygotować do kolposkopii i co uniemożliwia jej wykonanie? </li><li>Jak przebiega badanie kolposkopowe szyjki macicy?</li><li>W jaki sposób interpretować wynik kolposkopii?</li></ul> <h2> Czytaj też: <a href="{{basePath}}/blog/cytologia-co-to-za-badanie-jak-wyglada-i-kiedy-je-zrobic/"> Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy ją zrobić? </a> </h2> <h2>Badanie kolposkopowe – w jakim celu jest wykonywane?</h2> <p> Kolposkopia to&nbsp;rodzaj badania ginekologicznego, które pomaga ocenić stan szyjki macicy, sromu i&nbsp;pochwy. Z&nbsp;jej pomocą specjalista może dokładnie zbadać dolny odcinek dróg rodnych. Używa do&nbsp;tego specjalistycznego przyrządu optycznego, który przypomina mikroskop. Urządzenie ma specjalne filtry i&nbsp;odpowiednie oświetlenie, aby&nbsp;wynik analizy był precyzyjny. Uzyskany trójwymiarowy obraz można powiększyć nawet dwadzieścia pięć razy, co&nbsp;lekarzowi pomaga postawić diagnozę. Kolposkopia jest badaniem uzupełniającym do&nbsp;cytologii. Pomaga bowiem&nbsp;zinterpretować jej wyniki, ocenić zaawansowanie i&nbsp;rozległość zmian na&nbsp;szyjce macicy. Bardzo często też dzięki&nbsp;kolposkopii lekarz ma możliwość precyzyjnie wybrać miejsce pobrania wycinków w&nbsp;przypadku konieczności wykonania dalszych badań diagnostycznych. </p><h2> Czy kolposkopia jest bolesna, kiedy&nbsp;ją zrobić i&nbsp;ile kosztuje? </h2> <p> Kolposkopia z&nbsp;reguły jest bezbolesna. Można jedynie czuć dyskomfort (taki sam jak&nbsp;przy&nbsp;zakładaniu wziernika ginekologicznego do&nbsp;pochwy). Podczas&nbsp;badania, które trwa zazwyczaj kilkanaście minut, lekarz dokładnie ocenia powierzchnię szyjki macicy, nabłonki na&nbsp;szyjce, granicę między&nbsp;nabłonkami oraz&nbsp;występujące tam naczynia krwionośne. Za&nbsp;pomocą kolposkopii można też ocenić śluzówki pochwy i&nbsp;sromu. Wtedy takie badanie nazywamy wulwoskopią. </p><p> Metodę kolposkopową stosuje się w&nbsp;diagnostyce zmian na&nbsp;szyjce macicy wywołanych <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusem HPV</a>, a&nbsp;także u&nbsp;kobiet mających nieprawidłowe wyniki rozmazu cytologicznego czy&nbsp;krwawiących po&nbsp;stosunku. Lekarze najczęściej kierują na&nbsp;kolposkopię, gdy&nbsp;wynik cytologii wskazuje potrzebę wykonania takiego badania, a&nbsp;także jeżeli&nbsp;dostrzegą u&nbsp;pacjentki podejrzane zmiany – np.&nbsp;w&nbsp;wyglądzie szyjki macicy, sromu i&nbsp;pochwy¹. Kolposkopię można wykonać bezpłatnie w&nbsp;ramach NFZ (potrzebne jest wtedy skierowanie od&nbsp;ginekologa) lub&nbsp;w&nbsp;gabinecie prywatnym. Koszt w&nbsp;tym ostatnim przypadku wynosi od&nbsp;około&nbsp;280 zł&nbsp;do&nbsp;nawet 600&nbsp;zł, jeżeli&nbsp;badaniu towarzyszy pobranie wycinków histopatologicznych. </p><img src="{{basePath}}/images/blog/articles/kolposkopia_2.jpg" alt="Ginekolożka omawiająca z pacjentką wyniki badania kolposkopowego"/> <h2>Kolposkopia – przygotowanie do badania i przeciwwskazania</h2> <p> Przygotowanie do&nbsp;kolposkopii nie wymaga większego zachodu i&nbsp;przypomina standardowe badanie na&nbsp;fotelu ginekologicznym. Jeśli&nbsp;ginekolog zlecił Ci jej wykonanie, zaplanuj wizytę po&nbsp;zakończonym krwawieniu (najlepiej około&nbsp;10.-14. dnia cyklu). Pamiętaj też, aby&nbsp;przed&nbsp;wyznaczoną datą wstrzymać się od&nbsp;współżycia przez&nbsp;kilka dni, nie wykonywać irygacji pochwy i&nbsp;nie stosować leków dopochwowych. Mogą one zaburzać obraz badania. Główne przeciwwskazania do&nbsp;wykonania badania kolopskopii to: </p><ul> <li>menstruacja utrudniająca uwidocznienie zmian na&nbsp;szyjce,</li><li> stan zapalny pochwy lub&nbsp;niedawno zakończone leczenie środkami dopochwowymi, </li><li> niedawno przebyte zabiegi chirurgiczne w&nbsp;obrębie dolnego odcinka narządów moczowo-płciowych². </li></ul> <h2> Przeczytaj również: <a href="{{basePath}}/blog/kila-i-rzezaczka-popularne-choroby-weneryczne/" >Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne</a > </h2> <h2> Badanie ginekologiczne – kolposkopia krok po kroku </h2> <p> Kolposkopia z&nbsp;biopsją wykonywana jest w&nbsp;gabinecie zabiegowym. Ginekolog zazwyczaj przeprowadza krótki wywiad z&nbsp;pacjentką, a&nbsp;potem zaprasza ją do&nbsp;kabiny higienicznej w&nbsp;celu przygotowania do&nbsp;badania, które odbywa się na&nbsp;fotelu ginekologicznym. Gdy&nbsp;pacjentka jest już gotowa, specjalista wprowadza do&nbsp;pochwy wziernik i&nbsp;uwidacznia szyjkę macicy. </p><p> Kolejny krok to&nbsp;ustawienie kolposkopu. Badanie jest bezkontaktowe, co&nbsp;oznacza, że&nbsp;kolposkop jest w&nbsp;odległości około&nbsp;20 cm od&nbsp;sromu. Warto wspomnieć, że&nbsp;podczas&nbsp;badania kolposkopowego ginekolog stosuje m.in.&nbsp;sól fizjologiczną oraz&nbsp;kwas octowy czy&nbsp;płyn Lugola. Odczynniki pokazują, gdzie przebiega granica między&nbsp;nabłonkami. Pozwalają też uwidocznić nieprawidłowe miejsca na&nbsp;szyjce oraz&nbsp;określić,czy&nbsp;nabłonek jest prawidłowy. Jeżeli&nbsp;w&nbsp;trakcie kolposkopii ginekolog zauważy na&nbsp;szyjce podejrzane zmiany, za&nbsp;zgodą pacjentki wykonywana jest biopsja kleszczykami chirurgicznymi. </p><p> Prawidłowo wykonana biopsja nie powinna być bolesna (może pojawić się jedynie niewielki dyskomfort). Jeśli&nbsp;pojawią się określone wskazania, można zastosować znieczulenie miejscowe. Po&nbsp;badaniu z&nbsp;biopsją należy się powstrzymać od&nbsp;współżycia co&nbsp;najmniej tydzień, aby&nbsp;nabłonek mógł się zregenerować. Czasami po&nbsp;takim mikrozabiegu mogą pojawić się delikatne plamienia – co&nbsp;jest zupełnie normalne. Zdarza się również, że&nbsp;w&nbsp;miejscu pobrania wycinków lekarz pozostawia opatrunek, który najczęściej sam się ewakuuje z&nbsp;pochwy. </p><h2>Kolposkopia – interpretacja wyników</h2> <p> Pobrane wycinki po&nbsp;kolposkopii z&nbsp;weryfikacją histopatologiczną przekazywane są do&nbsp;laboratorium, gdzie patomorfolog dokładnie im&nbsp;się przygląda pod&nbsp;mikroskopem, a&nbsp;następnie je opisuje. Wynik kolposkopii w&nbsp;postaci wydruku lub&nbsp;filmu dostępny jest od&nbsp;razu po&nbsp;badaniu. Na&nbsp;pełną ocenę z&nbsp;opisem pobranego materiału trzeba jednak&nbsp;poczekać do&nbsp;2-3 tygodni. Pamiętaj, że&nbsp;wyniki kolposkopii są wynikami opisowymi. Po&nbsp;zakończonym badaniu lekarz powinien Ci wytłumaczyć, jak&nbsp;je interpretować, oraz&nbsp;dać zalecenia dotyczące dalszego postępowania. </p><h2> Pamiętaj, że&nbsp;kolposkopia pomaga wykryć skutki działania wirusa HPV. Zanim&nbsp;jednak&nbsp;pojawią się jakiekolwiek zmiany nowotworowe lub&nbsp;kłykciny kończyste, spróbuj zapobiec zakażeniu! Sprawdź, <a href="{{basePath}}/gdzie-sie-zaszczepic/">jak&nbsp;się zaszczepić</a>. </h2>

Na czym polega badanie kolposkopowe i kiedy je wykonać? Sprawdź, jak przygotować się do kolposkopii i ile czasu trzeba czekać na jej wynik.

Kolposkopia – co to za badanie?

<strong>Choroby weneryczne (STD – ang. <i>Sexually Transmitted Diseases</i>) to jedne z najpowszechniejszych chorób zakaźnych, na które – ze względu na styl życia – zapadają przede wszystkim osoby młode, mieszkające w dużych miastach i aktywne seksualnie<sup>1</sup>. Najczęstsze choroby przenoszone drogą płciową to m.in. rzeżączka i kiła. Jak je rozpoznać? Jak leczyć? I najważniejsze – jak się przed nimi chronić?</strong> <h2>O czym przeczytasz w artykule:</h2><ul> <li>Co wywołuje choroby weneryczne?</li><li>Co warto wiedzieć o rzeżączce?</li><li>Jakie są objawy rzeżączki?</li><li>Jak leczy się rzeżączkę?</li><li>Co to jest kiła?</li><li>Czym objawia się kiła? </li><li>Jak wygląda leczenie kiły?</li><li>Jak wygląda profilaktyka chorób wenerycznych?</li></ul> <h3>Choroby weneryczne – krótki wstęp</h3> <p> Choroby weneryczne wywoływane są przez drobnoustroje – bakterie, wirusy, pasożyty, grzyby i pierwotniaki. Łącznie nauka zna ich ponad 40. Mimo powszechności występowania, wielu kampanii społecznych i ogólnej wiedzy o profilaktyce, choroby przenoszone drogą płciową to wciąż wstydliwy temat, o którym mówi się mało. Kiła, rzeżączka, AIDS, chlamydioza, rzęsistkowica czy choroby wywołane przez <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirus HPV</a> (np. kłykciny kończyste) to poważne problemy, z którymi do odpowiednich lekarzy trafiamy często bardzo późno.<br><br>Warto wiedzieć, po czym rozpoznać konkretne choroby, jak się je leczy i jak się przed nimi strzec. W tym artykule skupiamy się na kile i rzeżączce. To dwie choroby bakteryjne, od wieków szeroko obecne w literaturze i kulturze. Mimo to wciąż występują w Polsce (zapadalność na kiłę w 2019 roku wynosiła 4,28 os./100 000, a rzeżączkę 1,45 os./100 000<sup>2</sup>), a wiedza o tym, jakie mają objawy, jak przebiegają i do czego mogą prowadzić nieleczone, nie jest powszechna.<br></p><h3>Rzeżączka – co to za choroba?</h3> <p> Rzeżączka to bakteryjna choroba weneryczna wywoływana przez Gram-ujemne dwoinki rzeżączki (<i>Neisseria gonorrhoeae</i>). Jest jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową – ryzyko zarażenia w przypadku jednorazowego stosunku dopochwowego wynosi ok. 60-90% u kobiet i 20-40% u mężczyzn<sup>3</sup>! Na zakażenie narażone są przede wszystkim osoby uprawiające ryzykowny seks (przygodny, bez prezerwatywy) oraz chorujące na inne choroby przenoszone drogą płciową (np. kiłę, chlamydiozę czy HPV). Co ciekawe, czynnikiem, który zmniejsza ryzyko zakażenia, jest brak napletka u mężczyzn. </p> <p>Warto wiedzieć, jak przebiega rzeżączka, objawy różnią się bowiem w zależności od płci. Ta choroba weneryczna najczęściej umiejscawia się w okolicach narządów płciowych. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Wyróżnia się także inne organy, które atakuje rzeżączka: gardło (do zakażenia dochodzi podczas stosunków oralnych), odbyt (jako powikłanie rzeżączki u kobiet lub jako efekt stosunków analnych), a nawet – chociaż bardzo rzadko – spojówki<sup>3</sup>. W tym ostatnim przypadku jest to zakażenie wtórne, które pojawia się, gdy wydzielinę z miejsca zakażenia przeniesie się w inne – na przykład na palcach.<br></p><h3>Rzeżączka – objawy u kobiet i mężczyzn</h3> <p> <b>Rzeżączka u kobiet</b> nie daje żadnych widocznych objawów, które sugerowałyby konieczność natychmiastowej konsultacji lekarskiej – diagnozę otrzymuje się zazwyczaj przy okazji innych badań ginekologicznych, np. profilaktycznych, lub w przypadku stwierdzenia zakażenia u partnera. Objawami zakażenia, które u kobiet przyjmuje zazwyczaj postać <b>zapalenia kanału szyjki macicy</b>, mogą być:</p><ul> <li>widoczne zmiany w konsystencji lub ilości upławów,</li><li>ból podbrzusza,</li><li>ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, czasami w towarzystwie ropno-śluzowej wydzieliny z cewki moczowej.</li></ul> <p>Z kolei <b>rzeżączka u mężczyzn</b> przyjmuje zwykle postać <b>rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej</b> i łączy się z odczuwalnymi objawami:<br></p><ul> <li>ropną wydzieliną z cewki moczowej, </li><li>bólem i pieczeniem przy oddawaniu moczu, </li><li>częstym parciem na mocz,</li><li>bolesnymi wzwodami,</li><li>kłującym bólem w cewce moczowej,</li><li>zaczerwienieniem ujścia cewki moczowej, </li><li>widoczną krwią w moczu (w końcowej fazie oddawania moczu).</li></ul> <h3>Rzeżączka – leczenie i możliwe powikłania</h3> <p> Ta choroba weneryczna – przy wczesnym rozpoznaniu – jest na szczęście stosunkowo łatwa w leczeniu. Pacjent musi przyjmować antybiotyki (najczęściej z grupy cefalosporyn) w dawce przepisanej przez lekarza. Po zakończeniu antybiotykoterapii przeprowadza się test sprawdzający, czy leczenie było skuteczne. Przez cały ten okres oraz kolejne 14 dni należy powstrzymywać się od kontaktów seksualnych. Co ważne, osoby, które w ciągu miesiąca odbywały stosunki płciowe z zakażonymi, także powinny przebadać się na obecność rzeżączki. Dlatego jeśli stwierdzono u Ciebie zakażenie, koniecznie powiadom o tym swoich partnerów seksualnych.<br><br>Zignorowanie objawów i niepoddanie się leczeniu może skutkować powikłaniami, wśród których u mężczyzn wymienia się m.in. zapalenie gruczołu krokowego, zapalenie najądrza, a w konsekwencji nawet bezpłodność<sup>3</sup>. Z kolei powikłania rzeżączki u kobiet to np. zapalenie gruczołów przedsionkowych większych Bartholina czy zapalenie narządów miednicy mniejszej (przydatków, błony śluzowej macicy, otrzewnej miednicy, ropniak jajowodu i jajnika), które może powodować niepłodność<sup>3</sup>.<br><br>Czytaj też: <a href="{{basePath}}/blog/kolposkopia-co-to-za-badanie/">Kolposkopia – co to jest, kiedy wykonuje się badanie kolposkopii i jak się do niego przygotować?</a><br><br></p><img alt="Próbka do badań na choroby weneryczne – kiła " src="{{basePath}}/images/blog/articles/rzerzaczka-i-kila_1.jpg"> <h3>Kiła – co to za choroba?</h3> <p> Kiła (syfilis) to jedna z najbardziej znanych chorób wenerycznych. Wywoływana jest przez bakterie krętka bladego <i>Treponema pallidum subspecies pallidum (T. pallidum).</i> To choroba przewlekła – okres wylęgania trwa od 9 do 90 dni, ale sam przebieg to kwestia kilku, a nawet kilkunastu lat, podczas których zdarzają się okresy bezobjawowe oraz objawowe. Najłatwiej zakazić się podczas różnego rodzaju stosunków seksualnych, gdy dojdzie do kontaktu uszkodzonej skóry lub błon śluzowych ze zmianą zakaźną. Stąd możliwe (chociaż stosunkowo rzadkie) jest także zakażenie na przykład przez pocałunek<sup>4</sup>.<br><br>Kiłą można także zakazić się w życiu płodowym, jeśli matka choruje. Dlatego jeżeli planujesz ciążę, koniecznie – oprócz innych badań – wykonaj także takie w kierunku zakażenia tą chorobą weneryczną.<br><br>Czytaj też: <a href="{{basePath}}/blog/przygotowanie-do-ciazy-od-czego-zaczac-starania/">Przygotowanie do ciąży – od czego zacząć starania?</a><br><br></p><h3>Kiła – objawy. Jak rozpoznać chorobę?</h3> <p> Zastanawiasz się, po czym rozpoznać, że choroba, z którą się mierzysz, to kiła? Objawy u mężczyzn i kobiet są podobne: po okresie wylęgania w miejscu, w którym doszło do zakażenia (czyli najczęściej w okolicy narządów płciowych), pojawia się tzw. <b>owrzodzenie pierwotne</b>. Ma ono postać okrągłych, niebolesnych guzków o gładkich brzegach, chrząstkowatej podstawie i lśniącym dnie. Samoistnie znika ono po okresie 2 do 6 tygodni. Kilka dni po pojawieniu się owrzodzenia w okolicy zakażenia powiększają się węzły chłonne. Jeśli w tym czasie choroba nie zostanie zdiagnozowana i nie włączy się leczenia, w przeciągu 9-16 tygodni od zakażenia pojawiają się kolejne objawy kiły: uogólnione powiększenie węzłów chłonnych oraz wysypka na tułowiu i rękach, a w niektórych przypadkach także wysypka w jamie ustnej i na narządach płciowych, łysienie czy bielactwo<sup>4</sup>.<br><br>Wyróżnia się także <b>kiłę trzeciego okresu</b>. W jej przypadku do rozwinięcia objawów dochodzi dopiero kilka – kilkanaście lat po zakażeniu. Dotyka osób, które nie były leczone, lub tych, które były leczone nieskutecznie. Może upośledzać czynność w zasadzie każdego narządu: skóry, kośćca, układu nerwowego i sercowo-naczyniowego. Na szczęście współcześnie występuje bardzo rzadko.<br><br></p><h3>Kiła – leczenie penicyliną</h3> <p> Leczenie kiły odbywa się pod nadzorem poradni dermatologiczno-wenerologicznej. Warto zdawać sobie sprawę, że każdy przypadek podejrzenia oraz diagnozy tej choroby musi być zgłoszony do organów nadzoru epidemiologicznego. Chory jest także zobowiązany poinformować o zakażeniu swoich partnerów seksualnych – oni również muszą zgłosić się na badania diagnostyczne<sup>5</sup>.<br><br>W niektórych przypadkach pacjentów kieruje się do szpitala (np. jeśli bakterie krętka bladego wykryte zostaną w płynie mózgowo-rdzeniowym), jednak w przypadku większości chorych na kiłę leczenie w domu lub ambulatoryjne jest absolutnie wystarczające.<br><br>Osobom cierpiącym na syfilis podaje się długo działającą penicylinę benzatynową lub prokainową w formie zastrzyków. W zależności od fazy choroby dawka i częstotliwość podawania leku są różne<sup>6</sup>. W przypadku uczulenia na penicylinę stosuje się inne substancje: tetracyklinę, doksycyklinę lub azytromycynę. Po zakończeniu leczenia pacjent zobligowany jest do wykonywania badań kontrolnych klinicznych oraz serologicznych.<br><br></p><h3>Rzeżączka i kiła – profilaktyka chorób wenerycznych</h3> <p> Znacznie łatwiej jest zapobiegać chorobom przenoszonym drogą płciową, niż je leczyć. Aby uniknąć większości z nich (w tym rzeżączki i kiły), należy powstrzymać się od ryzykownych kontaktów seksualnych i stosować prezerwatywy. Warto także korzystać wyłącznie z własnych ręczników i nie pożyczać kostiumów kąpielowych czy bielizny od innych osób, a w publicznych toaletach nie siadać na desce klozetowej.<br><br>Niestety w przypadku większości chorób wenerycznych tylko tego typu profilaktyka jest skuteczna. Wyjątkiem są choroby wywołane przez HPV – dostępne są szczepienia, które chronią przed wieloma onkogennymi typami tego wirusa. Niezależnie od wieku, płci i tego, czy prowadzisz aktywne życie seksualne, możesz się zaszczepić – wystarczy, że ukończyłeś 9. rok życia<sup>6</sup>.</p>

Kiła i rzeżączka to jedne z najczęściej występujących chorób wenerycznych. Poznaj ich charakterystykę oraz sposoby leczenia.

Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne

<p><strong>Cytologia to&nbsp;proste badanie ginekologiczne, które powinno należeć do&nbsp;profilaktyki zdrowotnej każdej kobiety rozpoczynającej współżycie seksualne lub&nbsp;kończącej 21 lat<sup>1</sup>. Wykonywane regularnie pozwala przede&nbsp;wszystkim zdiagnozować nowotwory szyjki macicy we&nbsp;wczesnym stadium, co&nbsp;zwiększa szanse na&nbsp;ich wyleczenie. Co&nbsp;dokładnie wykrywa to&nbsp;badanie, jak&nbsp;przebiega, kiedy&nbsp;zrobić cytologię i&nbsp;jak&nbsp;się do&nbsp;niej przygotować? Na&nbsp;te i&nbsp;inne pytania odpowiada lekarz ginekolog.</strong></p> <h2>Czytaj dalej, a&nbsp;dowiesz się:</h2> <ul> <li>Co to&nbsp;jest cytologia i&nbsp;jakie są jej rodzaje?</li><li>Co wykrywa cytologia?</li><li>Jak&nbsp;wygląda pobieranie cytologii?</li><li>Kiedy&nbsp;najlepiej zrobić cytologię?</li><li>Jak&nbsp;przygotować się do&nbsp;cytologii?</li><li>Jak&nbsp;długo czeka się na&nbsp;wyniki cytologii?</li><li>Jak&nbsp;często robić cytologię?</li><li>Czy&nbsp;można robić cytologię w&nbsp;ciąży?</li><li> Ile kosztuje cytologia i&nbsp;czy&nbsp;można wykonać badanie na&nbsp;NFZ? </li></ul> <h2> Cytologia – co&nbsp;to&nbsp;za&nbsp;badanie? Rodzaje cytologii: płynna i&nbsp;standardowa </h2> <p> Cytologia ginekologiczna to&nbsp;badanie polegające na&nbsp;pobraniu wymazu z&nbsp;szyjki macicy za&nbsp;pomocą specjalnej szczoteczki. Materiał następnie jest poddawany ocenie mikroskopowej przez&nbsp;cytologa lub&nbsp;histopatologa. </p><p>Istnieją dwa rodzaje cytologii szyjki macicy:</p><ul> <li> <b>cytologia tradycyjna</b> – polega na&nbsp;pobraniu komórek z&nbsp;błony śluzowej szyjki macicy oraz&nbsp;naniesieniu ich bezpośrednio na&nbsp;szkiełko laboratoryjne, </li><li> <b>cytologia płynna (LBC – liquid based cytology)</b> – to&nbsp;technika nowsza i&nbsp;dająca nieco większe możliwości diagnostyczne. W&nbsp;przypadku cytologii LBC preparat przygotowuje się do&nbsp;badania poprzez&nbsp;umieszczenie pobranego materiału w&nbsp;pojemniku z&nbsp;płynem utrwalającym. Dzięki&nbsp;temu&nbsp;komórki nabłonkowe są oddzielane od&nbsp;śluzu czy&nbsp;krwi i&nbsp;można je nanieść na&nbsp;szkiełko bez&nbsp;tworzenia nawarstwień komórek. Stąd też inne nazwy tej metody: <b>cytologia cienkowarstwowa lub&nbsp;jednowarstwowa.</b> </li></ul> <p> Oba rodzaje cytologii cechują się podobną czułością w&nbsp;wykrywaniu zmian dysplastycznych szyjki macicy<sup>2</sup>. Jednak&nbsp;ze&nbsp;względu na&nbsp;większe możliwości pogłębienia diagnostyki Polskie Towarzystwo Ginekologiczne obecnie rekomenduje pobieranie cytologii płynnej. Na&nbsp;tak przygotowanym materiale można bowiem&nbsp;dodatkowo wykonać badanie w&nbsp;kierunku HPV w&nbsp;sytuacji, gdy&nbsp;po&nbsp;otrzymaniu wyników cytologii lekarz uzna to&nbsp;za&nbsp;konieczne<sup>3</sup>. </p><h2>Cytologia – co&nbsp;wykrywa?</h2> <p> Cytologia to&nbsp;badanie o&nbsp;charakterze przesiewowym, które wykrywa obecność nieprawidłowych (lub potencjalnie nieprawidłowych) komórek w&nbsp;tarczy i&nbsp;kanale szyjki macicy. Innymi słowy – cytologia <strong >umożliwia wychwycenie chorób nowotworowych we&nbsp;wczesnym stadium</strong >, czyli&nbsp;na&nbsp;etapie, kiedy&nbsp;nie ma jeszcze odczuwalnych objawów, a&nbsp;leczenie daje bardzo dobre rokowania. </p><p> W kontekście tego badania często pojawia się jeszcze jedno pytanie: czy&nbsp;cytologia wykrywa HPV? Klasyczna cytologia tego nie umożliwia. Aby&nbsp;stwierdzić, czy&nbsp;to&nbsp;HPV jest przyczyną nieprawidłowego wyniku, wykonuje się dodatkowo test DNA HPV, który daje informację o&nbsp;zakażeniu i&nbsp;typie <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusa HPV</a>. Typowanie HPV można wykonać jednoczasowo z&nbsp;materiału pobranego na&nbsp;podłoże płynne. Właśnie dlatego&nbsp;rekomendowane jest robienie cytologii LBC. </p>Dowiedz się więcej na&nbsp;temat <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/medyczne-konsekwencje-zakazenia/" >konsekwencji zakażenia HPV.</a > <h2>Cytologia – jak&nbsp;wygląda badanie?</h2> <p> Gdy umówisz się do&nbsp;ginekologa na&nbsp;badanie cytologiczne, lekarz najpierw przeprowadzi z&nbsp;Tobą standardowy wywiad na&nbsp;temat stanu zdrowia, przebiegu cykli miesiączkowych, ciąż, porodów, przyjmowanych leków itd.&nbsp;Na&nbsp;pewno zapyta też o&nbsp;datę ostatniej miesiączki. Następnie zaprosi Cię na&nbsp;fotel ginekologiczny. </p><p> Pobieranie cytologii trwa dosłownie chwilę. Lekarz najpierw wprowadza do&nbsp;pochwy wziernik, a&nbsp;potem <strong> za&nbsp;pomocą szczoteczki do&nbsp;cytologii pobiera wymaz z&nbsp;szyjki macicy</strong >. Następnie w&nbsp;zależności od&nbsp;rodzaju cytologii ginekolog nanosi materiał na&nbsp;szkiełko (cytologia klasyczna) lub&nbsp;umieszcza w&nbsp;specjalnym płynie (cytologia LBC, czyli&nbsp;płynna). Tak przygotowaną próbkę można wysłać do&nbsp;laboratorium. I&nbsp;już – to&nbsp;cała filozofia. </p><p> Kobiety, które wykonują badanie po&nbsp;raz pierwszy, zwykle chcą wiedzieć jeszcze jedno – <strong>czy&nbsp;cytologia boli</strong>? Możemy Cię tu uspokoić. Pobranie cytologii jest bezbolesne, choć&nbsp;oczywiście odczujesz, gdy&nbsp;lekarz będzie zakładał wziernik. Niektóre pacjentki podczas&nbsp;pobierania cytologii czują moment pocierania szczoteczką, inne – zupełnie nic. Jedno jest pewne – nie ma się czego obawiać. </p><p> U części kobiet może pojawiać się też plamienie czy&nbsp;delikatne krwawienie po&nbsp;cytologii. Jest to&nbsp;efekt naruszenia tkanek przez&nbsp;dotknięcie ich szczoteczką, jednak&nbsp;zupełnie nie ma się czym niepokoić. Objawy ustępują zwykle po&nbsp;kilku godzinach. </p><img src="{{basePath}}/images/blog/articles/cytologia_2.jpg" alt="Szczoteczka do cytologii i pojemnik na cytologię płynną LBC"/> <h2>Cytologia – kiedy robić badanie?</h2> <p> Nie ma ścisłych wskazań co&nbsp;do&nbsp;tego, kiedy&nbsp;wykonać cytologię (w którym dniu cyklu). Pamiętaj jedynie o&nbsp;tym, by&nbsp;na&nbsp;badanie nie zgłaszać się w&nbsp;trakcie miesiączki. Pobranie cytologii w&nbsp;okolicach 10.-20. dnia cyklu powinno dać najbardziej jednoznaczne wyniki, ale&nbsp;możesz również zrobić cytologię przed&nbsp;okresem albo&nbsp;kilka dni po&nbsp;nim, jeśli&nbsp;akurat tak wypada Ci wizyta u&nbsp;ginekologa. </p><p> Z wykonywaniem cytologii wstrzymaj się też, jeśli&nbsp;masz objawy infekcji intymnej, takie jak&nbsp;świąd, pieczenie, upławy czy&nbsp;ból. Najpierw należy wyleczyć stan zapalny. </p>Czytaj też: <a href="{{basePath}}/blog/kila-i-rzezaczka-popularne-choroby-weneryczne/">Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne</a> <h2>Cytologia – jak się przygotować do badania?</h2> <p> Badanie cytologiczne nie wymaga specjalnych przygotowań – wystarczy zachowanie higieny jak&nbsp;przed&nbsp;każdą wizytą u&nbsp;ginekologa. Należy jedynie pamiętać, aby&nbsp;na&nbsp;dwa dni przed&nbsp;wizytą u&nbsp;lekarza unikać współżycia i&nbsp;stosowania leków dopochwowych oraz&nbsp;irygacji. Wyjątkowo – u&nbsp;pacjentek po&nbsp;menopauzie – lekarz prowadzący może podjąć decyzję o&nbsp;pobraniu cytologii po&nbsp;wcześniejszej terapii dopochwowej estrogenami (w przypadku zmian zanikowych nabłonka pochwy). </p><h2>Ile się czeka na&nbsp;wynik cytologii?</h2> <p> Czas oczekiwania na&nbsp;wyniki cytologii – zarówno&nbsp;tej tradycyjnej, jak&nbsp;i&nbsp;cytologii LBC – zależy od&nbsp;laboratorium, które wykonuje badanie. Zwykle trzeba poczekać <strong>ok.&nbsp;2-3 tygodni</strong>, ale&nbsp;czasami wyniki są do&nbsp;odebrania już <strong>po&nbsp;7 dniach</strong>. Dokładnych informacji udzieli Ci przychodnia, w&nbsp;której będziesz wykonywać cytologię. </p><h2>Cytologia – jak&nbsp;często należy się badać?</h2> <p> Kolejna kwestia&nbsp;to: jak&nbsp;często robić cytologię. Według&nbsp;zaleceń PTGiP badanie należy powtarzać co&nbsp;1-3 lata<sup>3</sup>. Wielu ginekologów zaleca więc&nbsp;regularne <strong> wykonywanie badania co&nbsp;rok </strong> – taka profilaktyka jest najskuteczniejsza w&nbsp;wypadku standardowej cytologii „na szkiełko”. Natomiast&nbsp;gdy&nbsp;wykonujemy cytologię płynną (LBC) wraz&nbsp;z&nbsp;testem na&nbsp;obecność HPV i&nbsp;wyniki obu badań są prawidłowe, kolejne pobranie cytologii można wykonać <strong>po&nbsp;3 latach</strong> </p><p> Jeśli chodzi o&nbsp;państwowy program profilaktyczny, bezpłatną cytologię na&nbsp;NFZ można wykonać raz na&nbsp;3 lata. Mowa tu o&nbsp;badaniu metodą tradycyjną (cytologia płynna niestety nie jest refundowana), a&nbsp;program dotyczy kobiet w&nbsp;wieku 25-59 lat, które nie należą do&nbsp;grupy ryzyka, czyli&nbsp;m.in.&nbsp;nie są zakażone HPV<sup>4</sup>. </p><p> Oczywiście wykonywanie cytologii co&nbsp;1-3 lata to&nbsp;zalecenia ogólne. Niektóre kobiety mogą potrzebować częstszych badań – podobnie kiedy&nbsp;wyniki są nieprawidłowe. O&nbsp;tym, kiedy&nbsp;zrobić kolejną cytologię, decyduje ginekolog prowadzący pacjentkę. </p>Sprawdź również: <a href="{{basePath}}/blog/kolposkopia-co-to-za-badanie/" >Kolposkopia – co&nbsp;to&nbsp;jest, kiedy&nbsp;wykonuje się badanie kolposkopii i&nbsp;jak&nbsp;się do&nbsp;niego przygotować? </a> <h2>Cytologia w&nbsp;ciąży i&nbsp;po&nbsp;porodzie</h2> <p> O profilaktyce nowotworów szyjki macicy należy pamiętać również w&nbsp;ciąży. Cytologia ginekologiczna należy do&nbsp;badań, które kobieta powinna wykonać przed&nbsp;planowaną ciążą. W&nbsp;przypadku gdy&nbsp;nie ma aktualnego badania, ginekolog prawdopodobnie pobierze cytologię <strong>podczas&nbsp;pierwszej wizyty „ciążowej”</strong>. Jeśli&nbsp;wynik będzie prawidłowy, kolejne badanie można wykonać standardowo (co ile robić cytologię – patrz wyżej). W&nbsp;innym wypadku <strong> cytologia w&nbsp;ciąży może być powtarzana </strong> lub&nbsp;może zostać pobrana już na&nbsp;pierwszej wizycie po&nbsp;połogu. </p><h2>Cytologia – cena badania</h2> <p> Interesuje Cię też na&nbsp;pewno, ile kosztuje cytologia. Na&nbsp;szczęście nie jest to&nbsp;drogie badanie, więc&nbsp;wykonanie go raz w&nbsp;roku razem z&nbsp;innymi badaniami profilaktycznymi dla&nbsp;kobiet nie będzie obciążeniem dla&nbsp;budżetu. Koszt cytologii tradycyjnej to&nbsp;<strong>średnio 40-60 zł</strong>. Nieco wyższy jest koszt cytologii płynnej LBC – tutaj ceny <strong>zaczynają się od&nbsp;ok.&nbsp;100 zł</strong>. Ceny cytologii oczywiście różnią się w&nbsp;zależności od&nbsp;miasta i&nbsp;kliniki, więc&nbsp;mogą być też znacznie wyższe. Tak jak&nbsp;pisaliśmy powyżej, raz na&nbsp;3 lata jest też możliwe wykonanie bezpłatnej cytologii na&nbsp;NFZ. </p><h2> Pamiętaj, że&nbsp;cytologia jedynie wykrywa skutki działania wirusa HPV, czyli&nbsp;zmiany dysplastyczne w&nbsp;przebiegu raka szyjki macicy. Ale&nbsp;możesz też zadziałać krok wcześniej i&nbsp;spróbować zapobiec zakażeniu – sprawdź, <a href="{{basePath}}/gdzie-sie-zaszczepic/">jak&nbsp;się zaszczepić</a>. </h2>

Cytologia należy do badań profilaktycznych, które powinny wykonywać kobiety. Sprawdź, jak wygląda, co wykrywa i jak przygotować się do pobrania cytologii.

Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy je zrobić?

<strong>Wspólnie z partnerem podjęłaś decyzję, że chcecie rozpocząć starania o dziecko? Podpowiemy Ci, jak przygotować się do ciąży. W artykule znajdziesz wskazówki dotyczące m.in. zdrowej diety, suplementacji i aktywności fizycznej, a także informacje o tym, jakie badania warto zrobić przed poczęciem, aby zwiększyć szansę na urodzenie zdrowego dziecka.</strong> <h2>Czytaj dalej, a dowiesz się:</h2><ul><li>Jakie badania przed planowaną ciążą zaleca się przyszłym mamom? </li><li>Co jeszcze warto sprawdzić, aby dobrze przygotować się do ciąży?</li><li>Jak powinna wyglądać zdrowa dieta przed ciążą i co należy suplementować?</li><li>Jak urodzić zdrowe dziecko – o czym jeszcze warto pamiętać przed poczęciem?</li></ul> <h3>Badania przed ciążą – co warto sprawdzić, zanim zaczniesz starać się o dziecko?</h3> <p> Przygotowanie do macierzyństwa warto rozpocząć już kilka miesięcy przed planowanym poczęciem. Zacznij od zapisania się na wizytę u ginekologa. Najlepiej wybrać doświadczonego, polecanego oraz zaufanego lekarza, który odpowie na Twoje ewentualne pytania, rozwieje wszelkie wątpliwości i zaleci odpowiednie badania przed ciążą sprawdzające stan Twojego zdrowia – m.in. <a href="{{basePath}}/blog/cytologia-co-to-za-badanie-jak-wyglada-i-kiedy-je-zrobic/">cytologię</a>, która umożliwia ocenę szyjki macicy pod względem obecności komórek nowotworowych. Za większość przypadków raka szyjki macicy odpowiadają wysokoonkogenne typy <a href="{{basePath}}/co-wiemy-o-hpv/wirus-hpv/">wirusa HPV</a>. Ryzyko wystąpienia nowotworu można więc znacznie zmniejszyć poprzez <a href="{{basePath}}/szczepienie-przeciwko-hpv/kto-i-kiedy-moze-sie-zaszczepic/">szczepienia przeciwko HPV</a> i regularne wykonywanie badań cytologicznych.<br><br>Do puli ważnych badań przed ciążą zaliczają się także profilaktyczne USG piersi oraz USG ginekologiczne. To ostatnie badanie lekarz prawdopodobnie wykona podczas umówionej wizyty, aby dokładniej niż w badaniu ginekologicznym ocenić narząd rodny. Ultrasonograficzne badanie narządu rodnego pomoże także wykryć obecność polipów endometrialnych, mięśniaków lub ognisk endometriozy, które mogą utrudniać zajście w ciążę.<br><br>Poza badaniami obrazowymi lekarz może zlecić oznaczenie grupy krwi oraz badania laboratoryjne (morfologia, glukoza na czczo, badanie moczu), które pozwolą ocenić Twój stan zdrowia oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. Warto przed zajściem w ciążę skontrolować funkcjonowanie tarczycy, oznaczając stężenie TSH oraz hormonów tarczycowych – fT3 i fT4. Kolejną istotną kwestią jest wykluczenie chorób zakaźnych, takich jak: </p><ul> <li>cytomegalia,</li><li>toksoplazmoza,</li><li>żółtaczka typu B i C. </li></ul> <p> Jako przyszła mama możesz przebadać się w kierunku nosicielstwa wirusa HIV oraz <a href="{{basePath}}/blog/kila-i-rzezaczka-popularne-choroby-weneryczne/">zakażenia krętkiem kiły </a>(WR). Kolejny pakiet badań to sprawdzenie poziomu przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki – infekcji, która w ciąży może prowadzić do wad wrodzonych u płodu. Jeśli poziom przeciwciał jest zbyt niski, będziesz musiała się zaszczepić. W przypadku szczepionki przeciwko różyczce należy odczekać 12 tygodni z zajściem w ciążę. Wśród szczepień zalecanych przed poczęciem należy wykonać również: </p><ul> <li>szczepienie przeciwko ospie – w przypadku kobiet, które nie chorowały i nie szczepiły się na tę chorobę, </li><li>szczepienie przeciwko WZW B – polecane przyszłym mamom, które nie zostały w przeszłości zaszczepione 3 dawkami szczepionki. </li></ul> <p> Pamiętaj, że powyższe badania dotyczą głównie zdrowych kobiet. W sytuacji, gdy masz np. nieregularne cykle, choroby autoimmunologiczne czy inne choroby towarzyszące, lekarz skieruje Cię na dodatkowe testy. </p><h3>Przygotowanie do ciąży: dentysta i dodatkowe szczepienia </h3> <p> Przed planowaną ciążą nie zapomnij odwiedzić stomatologa i wyleczyć chorych zębów, bowiem próchnica i stany zapalne mogą się przyczyniać do poronień i porodów przedwczesnych<sup>1</sup>. Z pewnością warto pomyśleć o szczepieniu przeciwko grypie i COVID-19, aby uchronić się przed infekcją czy np. powikłaniami po chorobie. Przed rozpoczęciem starań możesz przyjrzeć się swojemu cyklowi, aby z łatwością rozpoznać, kiedy masz dni płodne. </p><img alt="Kobieta podczas wizyty u ginekologa przed planowaną ciążą" src="{{basePath}}/images/blog/articles/ciaza_1.jpg"> <h3>Dieta przed ciążą – co jeść i jakie składniki suplementować w trakcie starań?</h3> <p> Zanim zostaniesz mamą, dobrze przygotuj swój organizm na poczęcie. Zadbaj w szczególności o to, co jesz. Dieta przed ciążą powinna zawierać odpowiednie proporcje białek, tłuszczy i węglowodanów, a także obfitować w witaminy, składniki mineralne oraz kwasy omega. W posiłkach każdego dnia dostarczaj sobie białka z różnych źródeł (np. ryby, chude mięso, jaja, rośliny strączkowe), postaw na pełnoziarniste pieczywo, kasze i zdrowe tłuszcze (oliwa, olej lniany, awokado, nasiona i orzechy), jedz produkty bogate w wapń i nie zapomnij o regularnym nawadnianiu organizmu. Unikaj produktów przetworzonych, ogranicz spożycie białej mąki, cukru, konserwantów i sztucznych barwników. <br><br>Szczególnie ważna jest suplementacja kwasu foliowego przed ciążą (lub jego pochodnych). Kobiety w wieku rozrodczym i planujące macierzyństwo powinny dziennie przyjmować go w dawce 0,4 mg przez okres co najmniej 12 tygodni, bowiem niedobory kwasu foliowego mogą bardzo negatywnie wpłynąć na rozwijający się płód i spowodować m.in. wady cewy nerwowej<sup>2</sup>. Jeżeli z badań krwi okaże się, że masz niedokrwistość lub np. niedobory witaminy D, skonsultuj z lekarzem suplementację brakujących składników odżywczych. Sprawdź także swoje BMI. Nieprawidłowa masa ciała (nadwaga lub niedowaga) może w znacznym stopniu przyczynić się do niepowodzeń w zajściu w ciążę<sup>3</sup>. </p><p> <b>Sprawdź również:</b> <a href="{{basePath}}/blog/kolposkopia-co-to-za-badanie/"> Kolposkopia – co to jest, kiedy wykonuje się badanie kolposkopii i jak się do niego przygotować?</a> </p><h3>Dobre przygotowanie do ciąży, czyli zdrowy styl życia przyszłej mamy</h3> <p> Podczas planowania ciąży bardzo ważnym aspektem – oprócz podstawowych badań, szczepień i diety – jest Twój styl życia. W okresie prekoncepcyjnym warto zrezygnować z picia alkoholu, palenia papierosów i stosowania innych używek, które przyczyniają się do trudności w poczęciu (m.in. obniżają jakość komórek rozrodczych) czy powstawania wad rozwojowych u dziecka, a także jego małej masy urodzeniowej<sup>4</sup>.</p> <p>Koniecznie postaw na aktywność fizyczną dopasowaną do Twoich możliwości. Wcale nie muszą to być kilkugodzinne treningi. Zacznij np. od długich spacerów, wizyt na basenie, w klubie fitness lub studiu jogi. Odpowiednimi ćwiczeniami wzmocnisz mięśnie grzbietu, dna miednicy, brzucha i kręgosłupa, które podczas ciąży odgrywają kluczową rolę. Oczywiście pamiętaj o tym, że w staraniach o dziecko gracie do jednej bramki, dlatego o dietę, aktywność fizyczną i zdrowie powinien zatroszczyć się także Twój partner.</p> <p>Niezwykle ważne jest to, abyście obydwoje unikali stresu, który nie jest sprzymierzeńcem płodności. Jeśli myślicie o powiększeniu rodziny, zadbajcie o środowisko, w jakim pracujecie (niektóre zawody narażają przyszłych rodziców na kontakt ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym). Niezwykle istotny jest też fakt, że niepotrzebna presja związana ze staraniami często generuje w parach ogromne napięcie i stres. Gdy nie uda się Wam zajść w ciążę za pierwszym razem… próbujcie dalej i nie martwcie się ewentualnymi niepowodzeniami na zapas. Powodzenia! </p>

Jakie badania zrobić przed ciążą? Jak powinna wyglądać dieta przyszłej mamy i aktywność fizyczna? Sprawdź to w artykule i przygotuj się z nami na poczęcie.

Przygotowanie do ciąży – od czego zacząć starania?

<strong>Szczepienie przeciwko&nbsp;HPV jest jednym z&nbsp;najmłodszych szczepień w&nbsp;Europie. Polska jako&nbsp;ostatni kraj w&nbsp;Unii Europejskiej zdecydowała się na&nbsp;prowadzenie bezpłatnych szczepień przeciw&nbsp;HPV dla&nbsp;określonych grup wiekowych młodzieży. Gdy&nbsp;my dopiero rozpoczynamy swoją drogę ku&nbsp;zabezpieczeniu populacji przed&nbsp;niektórymi nowotworami i&nbsp;chorobami wywoływanymi przez&nbsp;wirusa brodawczaka ludzkiego, Australia szczepiąca przeciwko&nbsp;HPV od&nbsp;kilkunastu lat ma szansę całkowicie wyeliminować raka szyjki macicy – nowotwór zależny od&nbsp;wirusa HPV – ze&nbsp;zdrowia publicznego.</strong><p> W historii odkryć związanych z&nbsp;wirusem brodawczaka ludzkiego HPV najważniejsze jest nazwisko profesora Haralda zur Hausena, niemieckiego naukowca, laureata Nagrody Nobla w&nbsp;dziedzinie fizjologii i&nbsp;medycyny z&nbsp;2008 roku. Wieloletnie badania profesora skupiały się na&nbsp;raku szyjki macicy, a&nbsp;nagroda została mu przyznana za&nbsp;przełomowe odkrycie roli wirusa brodawczaka ludzkiego w&nbsp;patogenezie tego nowotworu. Dzięki&nbsp;poznaniu właściwości antygenowych wirusowych białek oraz&nbsp;możliwości ich syntezy metodami biotechnologicznymi, naukowiec współuczestniczył w&nbsp;opracowaniu szczepionki przeciw&nbsp;najbardziej onkogennym typom wirusa HPV, która pojawiła się na&nbsp;rynku już w&nbsp;2006 roku. Zarówno&nbsp;wtedy, jak&nbsp;i&nbsp;dziś, szczepionki przeciw&nbsp;HPV należą do&nbsp;szczepionek zabitych, niezawierających całego wirusa, lecz&nbsp;wirusopodobne cząstki (VLP) złożone ze&nbsp;wzbudzających odpowiedź immunologiczną układu białek L1 otoczki wirusa HPV<sup>1</sup>. Do&nbsp;dziś na&nbsp;rynku znalazły się trzy wielowalentne rodzaje szczepionek przeciwko&nbsp;wirusowi HPV, w&nbsp;Polsce dostępne są obecnie dwie z&nbsp;nich.</p><h2>Sukces w Australii</h2><p> Pierwsza szczepionka przeciw&nbsp;HPV została zarejestrowana w&nbsp;2006 roku. Rok później została wprowadzona do&nbsp;obowiązkowego programu szczepień w&nbsp;Australii. Była podawana w&nbsp;3-dawkowym schemacie szczepień dla&nbsp;dziewczynek w&nbsp;wieku 12-13 lat. W&nbsp;2013 roku szczepieniami przeciw&nbsp;HPV objęto również chłopców (w wieku 12–13 lat, z&nbsp;możliwością uzupełnienia szczepień dla&nbsp;14- i&nbsp;15-latków do&nbsp;końca 2014 r.). Program ten uczynił Australię jednym z&nbsp;pierwszych krajów, które wdrożyły neutralny pod&nbsp;względem&nbsp;płci program szczepień przeciwko&nbsp;HPV<sup>2</sup>. Australia była jednym z&nbsp;prekursorów powszechnych szczepień przeciwko&nbsp;HPV, ale&nbsp;troska o&nbsp;profilaktykę ma tam znacznie dłuższą historię. Od&nbsp;1991 roku kraj ten prowadzi program badań przesiewowych w&nbsp;kierunku raka szyjki macicy, a&nbsp;w&nbsp;2017 roku badania te unowocześniono poprzez&nbsp;wprowadzenie skriningu w&nbsp;kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego HPV (powtarzanego co&nbsp;5 lat wśród&nbsp;kobiet w&nbsp;wieku 25-69 lat), uważanego za&nbsp;skuteczniejszy od&nbsp;tradycyjnego badania cytologicznego2. Efektem tych działań jest jeden z&nbsp;najniższych wskaźników zapadalności na&nbsp;raka szyjki macicy na&nbsp;świecie – w&nbsp;2018 roku w&nbsp;Australii rejestrowanych było siedem przypadków raka szyjki macicy na&nbsp;100 000 kobiet. Według&nbsp;raportu „Przewidywane ramy czasowe do&nbsp;wyeliminowania raka szyjki macicy w&nbsp;Australii: badanie modelowe” opublikowanego na&nbsp;łamach „The Lancet” w&nbsp;2018 roku, do&nbsp;2028 roku liczba zachorowań na&nbsp;tę chorobę spadnie w&nbsp;Australii do&nbsp;mniej niż&nbsp;czterech przypadków na&nbsp;100 tys.&nbsp;kobiet i&nbsp;do&nbsp;jednego nowego przypadku na&nbsp;100 tys.&nbsp;kobiet do&nbsp;2066 roku<sup>2</sup>. Dla&nbsp;porównania, w&nbsp;Polsce w&nbsp;2020 roku na&nbsp;raka szyjki macicy zachorowało ponad&nbsp;19,8 na&nbsp;100 tys.&nbsp;kobiet<sup>3</sup>.</p><h2>Szczepionki przeciwko HPV</h2><p> Wszystkie szczepionki przeciw&nbsp;HPV dostępne w&nbsp;Polsce i&nbsp;na&nbsp;świecie należą do&nbsp;szczepionek zabitych i&nbsp;nie zawierają całego wirusa, lecz&nbsp;cząstki wirusopodobne (ang. Virus Like Particles). Cząstki te wyglądają jak&nbsp;wirus, ale&nbsp;w&nbsp;rzeczywistości są pustymi otoczkami białkowymi złożonymi głównie z&nbsp;białek L1, które wykorzystane są jako&nbsp;antygeny w&nbsp;szczepionce. Do&nbsp;dziś opracowano trzy rodzaje wielowalentnych szczepionek przeciw&nbsp;HPV, z&nbsp;czego w&nbsp;Polsce w&nbsp;użyciu są obecnie dwie. Szeregując je względem&nbsp;kolejności pojawiania się na&nbsp;rynku, są to:</p><ul> <li> <strong>szczepionka 4-walentna HPV-4</strong>, zawierająca cząstki wirusopodobne (VLP) pozyskane techniką rekombinacji genetycznej w&nbsp;komórkach drożdży. Szczepionka zawiera antygeny w&nbsp;postaci białek L1 chroniące przed&nbsp;czterema typami wirusa: HPV-6, -11, -16, -18. Zarejestrowana została w&nbsp;2006 roku, obecnie w&nbsp;Polsce jest niedostępna, ponieważ&nbsp;została zastąpiona szczepionką 9-walentną. </li> <li> <strong>szczepionka 2-walentna HPV-2</strong>, zawierająca cząstki VLP wytwarzane techniką rekombinacji genetycznej w&nbsp;komórkach owadzich z&nbsp;wykorzystaniem systemu ekspresyjnego bakulowirusa. Szczepionka zawiera antygeny w&nbsp;postaci białek L1 typu 16 i&nbsp;18 i&nbsp;stanowi ochronę przed&nbsp;tymi dwoma typami wirusa HPV. Zarejestrowana została w&nbsp;2007, dostępna jest na&nbsp;rynku do&nbsp;dziś.</li><li><strong>szczepionka 9-walentna HPV-9</strong>, stanowiąca rozbudowaną o&nbsp;kolejne antygeny wersję szczepionki 4-walentnej, zarejestrowana od&nbsp;2018 roku. Podobnie jak&nbsp;jej poprzedniczka, zawiera cząstki wirusopodobne (VLP) pozyskane techniką rekombinacji genetycznej w&nbsp;komórkach drożdży, ale&nbsp;rozbudowano ją o&nbsp;pięć kolejnych antygenów. Szczepionka ta zabezpiecza przed&nbsp;dziewięcioma typami wirusa HPV-6, -11, -16, -18, -31, -33, -45, -52 i&nbsp;-58. </li></ul><h2>Typy HPV o&nbsp;wysokim i&nbsp;niskim potencjale onkogennym</h2><p> Obecnie rozpoznanych jest niemal 200 typów wirusa HPV, z&nbsp;których część ma wysoki lub&nbsp;niski potencjał onkogenny, a&nbsp;niektóre mogą wywoływać niezłośliwe brodawki narządów płciowych (kłykciny) i&nbsp;brodawczaki.</p><ul> <li><strong>Typy onkogenne</strong>, a&nbsp;więc&nbsp;wysokiego ryzyka rozwoju zmian nowotworowych, to&nbsp;aktualnie 14 typów wirusa: HPV-16, -18, -31, -33, -35, -39, -45, -51, -52, -56, -58, -59, -66, -68. Do&nbsp;niedawna za&nbsp;typy o&nbsp;najwyższym potencjalne onkogennym uważano HPV-16 i&nbsp;-18, aktualne badania wskazują, że&nbsp;odsetek zakażeń typem HPV-18 w&nbsp;populacjach spada, natomiast&nbsp;drugie miejsce (po HPV-16) pod&nbsp;względem&nbsp;częstości zakażeń zajmuje już typ HPV-31<sup>4</sup>. Typy wysoko onkogenne mają związek z&nbsp;rozwojem takich chorób nowotworowych, jak&nbsp;rak szyjki macicy, odbytu, pochwy, sromu. </li> <li><strong>Typy o&nbsp;niskim potencjale onkogennym</strong> to&nbsp;aktualnie: HPV-6, -11, -40, -42, -43, -44, -54, -61, -72 i&nbsp;-82. Wirusy z&nbsp;tej grupy są odpowiedzialne za&nbsp;rozwój łagodnych zmian brodawczakowatych błon śluzowych i&nbsp;skóry, czyli&nbsp;brodawek narządów płciowych (tzw. kłykcin kończystych). </li></ul><p> Podział ten nie jest ścisły, a&nbsp;zachorowalność, nosicielstwo i&nbsp;dystrybucja poszczególnych typów wirusa HPV zmieniają się i&nbsp;zależą od&nbsp;takich parametrów, jak&nbsp;wiek i&nbsp;płeć pacjenta, lokalizacja infekcji, region geograficzny i&nbsp;inne<sup>5</sup>.</p>

Szczepienie przeciwko HPV jest jednym z najmłodszych szczepień w Europie.

Historia szczepień przeciw HPV

<strong> Celem szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest uzyskanie trwałej odporności względem wybranych, onkogennych typów tego wirusa, które mogą doprowadzić do rozwoju niektórych nowotworów (np. raka szyjki macicy, odbytu, sromu, pochwy). Jak działa szczepienie przeciwko HPV i czy pobudzane przez nie mechanizmy obronne zachodzą w organizmie także podczas naturalnej infekcji wirusem HPV?</strong><p> Rolą układu immunologicznego jest rozpoznawanie i unieszkodliwianie chorobotwórczych patogenów, zanim te zdołają wyrządzić krzywdę organizmowi. Dzięki sprawnie działającym mechanizmom odpornościowym kontakt z wirusami czy bakteriami nie prowadzi do przetrwałych zakażeń i ich groźnych powikłań. Układ odpornościowy spełnia swoje zadanie szybko i sprawnie, jeśli zna swoich „wrogów”. Kiedy do organizmu wniknie nowy patogen, musi się go dopiero nauczyć, rozpoznać i znaleźć sposób, by go zneutralizować. Te zdolności układu odpornościowego do rozpoznawania patogenów i zapamiętywania, jak je zwalczać, wykorzystywane są w szczepieniach ochronnych. <br /><br /> Idea szczepień jest taka – zamiast czekać na pełnowymiarowy okaz wirusa czy bakterii, z którym organizm dopiero uczyłby się walczyć i mógłby tę walkę przegrać, można eksponować go na niegroźną, unieszkodliwioną wersję patogenu, która jednak wystarcza, by mógł wytrenować skuteczne mechanizmy obronne.</p> <h2>Preparat szczepionkowy może zawierać:</h2> <ul> <li>  całe, ale osłabione (atenuowane) drobnoustroje o obniżonej zdolności namnażania się i wnikania do organizmu, które w  organizmie szczepionej osoby, imitują naturalną, ale znacznie słabszą infekcję, </li> <li>  zabite drobnoustroje lub wyizolowane, oczyszczone antygeny wywołujące odpowiedź immunologiczną, często wraz z  dodatkowymi adiuwantami, czyli substancjami wspomagającymi, </li> <li>  mRNA lub wektory wirusowe, czyli informację genetyczną, na podstawie której w komórkach osoby szczepionej wytwarzany  jest antygen. </li></ul><p> Po podaniu szczepienia, w organizmie zachodzą podobne mechanizmy obronne, jakie towarzyszą kontaktom z prawdziwymi patogenami, czyli wytwarzają się przeciwciała i inne elementy układu odpornościowego, tworzy się też pamięć immunologiczna, zapewniająca długotrwały efekt ochronny szczepienia. Czas ochrony organizmu zależny jest od rodzaju szczepionki, typu patogenu, wieku pacjenta i innych czynników. <br /><br /> Celem szczepienia zawsze jest jednak ochrona organizmu przed patogenami wywołującymi zakażenia, których przebieg lub powikłania mogą być bardzo groźne, a czasami śmiertelne. <h2>Szczepienie przeciwko HPV – jak pobudza układ odpornościowy?</h2> <p>Wszystkie szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego wykorzystują cząstki wirusopodobne (VLP) i zawierają oczyszczone, wirusowe otoczki białkowe złożone głównie z białek L1, zdolne do wywoływania reakcji immunologicznej w organizmie. Cząstki wirusopodobne nie są zakaźne, ponieważ nie zawierają materiału genetycznego wirusa, ale są silnie immunogenne, czyli indukują wysoki poziom produkcji przeciwciał przez organizm. <br /><br /> Szczepienie przeciwko HPV daje trwałą ochronę, ale wymaga podania 2 lub 3 dawek, w zależności od wieku osoby szczepionej. W przypadku dzieci, u których pierwsza dawka została podana w wieku od 9 do 14 lat włącznie, szczepienie podaje się w schemacie 2-dawkowym (druga dawka w okresie od 5 do 13 miesięcy po podaniu pierwszej dawki), u osób w wieku od 15 lat i więcej konieczne jest zastosowanie schematu 3-dawkowego. Szczepienie podaje się przez skórę do mięśnia (najlepiej mięśnia górnej części ramienia lub uda).</p> <h2>Czy można naturalnie uodpornić się na HPV?</h2> <p>W przypadku niektórych infekcji, takich jak np. ospa wietrzna, naturalne przechorowanie zapewnia trwałą odporność przed ponownym zakażeniem tym samym patogenem. Naturalna infekcja wirusem HPV nie należy do tej grupy. Wirus brodawczaka ludzkiego zakaża nabłonki lub skórę, namnaża się więc tylko w komórkach nabłonkowych, bardzo lokalnie i najczęściej w miejscach, w których nabłonek gruczołowy przechodzi w płaski (szyjka macicy, odbyt). Nie przedostaje się do krążenia, nie powoduje wiremii i rozsiewu. <br /><br /> Immunogenność białek HPV jest niska, cykl rozwojowy wirusa zachodzi głównie w jądrze komórkowym, a białka produkowane są w niewielkiej ilości lub ich czas ekspozycji jest bardzo krótki. Wirus koduje również białka, których zadaniem jest osłabienie mechanizmów obronnych gospodarza. Przez to patogen długo może pozostawać nierozpoznany, uruchomienie naturalnych mechanizmów odpornościowych, prowadzących do skutecznej eliminacji zakażenia zajmuje przeciętnie około roku, a wytworzone przeciwciała nie mają właściwości neutralizujących i nie chronią przed powtórną infekcją. <br /><br /> W przypadku typów onkogennych wirusa HPV przetrwałe zakażenie może wiązać się z niekontrolowaną aktywacją dwóch genów wirusowych E6 i E7, stanowiących poważny czynnik ryzyka rozwoju nowotworów szyjki macicy (ponad 90% przypadków choroby wiąże się z infekcją HPV), pochwy (64-100%), raka odbytu (90%) czy raka sromu (15-30%).</p> <h2>Zupełnie inaczej wygląda reakcja immunologiczna organizmu po otrzymaniu szczepienia:</h2><ul> <li>  preparaty zawierające antygeny wirusa HPV podawane są w mięśnie, czyli miejsca dobrze kontrolowane przez układ  komórek dendrytycznych i limfocytów, co sprzyja powstaniu wysokiego miana przeciwciał przeciw HPV </li> <li>działanie preparatów wzmacniane jest przez różnego typu adiuwanty</li> <li>  wirusopodobne cząstki (VLP) nie zawierają materiału genetycznego wirusa HPV, nie mają więc żadnych możliwości  oddziaływania onkogennego </li> <li>  w organizmie wytwarza się trwała pamięć immunologiczna dla typów wirusa, których antygeny obecne są w szczepionce –  miana przeciwciał po podaniu tak skonstruowanego antygenu są ponad 100-krotnie wyższe niż po naturalnej infekcji. </li></ul><p> Szczepienia przeciwko wirusowi HPV uznawane są za skuteczną metodę ochrony przed infekcją niektórymi genotypami wirusa brodawczaka ludzkiego oraz związanymi z nimi zmianami patologicznymi zależnymi od ekspresji onkogenów HPV.</p>

Celem szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest uzyskanie trwałej odporności względem wybranych, onkogennych typów tego wirusa, które mogą doprowadzić do rozwoju niektórych nowotworów.

łap dodatkową
porcję wiedzy
o swoim zdrowiu
i o tym, jak o nie dbać.

Szczepienie przeciwko HPV a działania niepożądane szczepionki – czy trzeba bać się NOP-ów?

Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny, szczepienie przeciw HPV

Infekcje intymne – objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Badania na choroby weneryczne – kiedy i jakie testy warto wykonać?

Kolposkopia – co to za badanie?

Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne

Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy je zrobić?

Przygotowanie do ciąży – od czego zacząć starania?

Historia szczepień przeciw HPV

Jak działa szczepienie przeciwko HPV?

łap dodatkową porcję wiedzy o swoim zdrowiu i o tym, jak o nie dbać.

Szczepienie przeciwko HPV a działania niepożądane szczepionki – czy trzeba bać się NOP-ów?

Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny, szczepienie przeciw HPV

Infekcje intymne – objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Badania na choroby weneryczne – kiedy i jakie testy warto wykonać?

Kolposkopia – co to za badanie?

Kiła i rzeżączka – popularne choroby weneryczne

Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy je zrobić?

Przygotowanie do ciąży – od czego zacząć starania?

Historia szczepień przeciw HPV

Jak działa szczepienie przeciwko HPV?

łap dodatkową
porcję wiedzy
o swoim zdrowiu
i o tym, jak o nie dbać.