Kolposkopia – co to za badanie? Na czym polega?

Kolposkopia pozwala dokładnie ocenić dolny odcinek kobiecych dróg rodnych. Badanie to przeprowadzane jest przez ginekologa i polega na sprawdzeniu stanu pochwowej części szyjki macicy, pochwy oraz sromu za pomocą kolposkopu – specjalnego przyrządu optycznego. Wyjaśniamy, jakie są wskazania do wykonania kolposkopii, w jaki sposób należy się do niej przygotować, a także jak krok po kroku przebiega takie badanie ginekologiczne.

Czytaj dalej, a dowiesz się:

• Co to jest kolposkopia i po co się ją wykonuje?
• Czy kolposkopia boli, kiedy należy poddać się takiemu badaniu i ile trzeba za nie zapłacić?
• Jak się przygotować do kolposkopii i co uniemożliwia jej wykonanie?
• Jak przebiega badanie kolposkopowe szyjki macicy?
• Jakie są zalecenia po kolpokopii?
• Czy kolposkopia wykrywa raka?
• W jaki sposób interpretować wynik kolposkopii?
• Kolposkopia w ciąży – czy jest bezpieczna?

Czytaj też: Cytologia – co to za badanie, jak wygląda i kiedy ją zrobić?

Badanie kolposkopowe – jak wygląda? W jakim celu jest wykonywane?

Kolposkopia to rodzaj badania ginekologicznego, które pomaga ocenić stan szyjki macicy, sromu i pochwy. Dzięki niemu specjalista może dokładnie zbadać dolny odcinek dróg rodnych. Używa do tego specjalistycznego przyrządu optycznego, który przypomina mikroskop. Urządzenie ma specjalne filtry i odpowiednie oświetlenie, aby wynik badania był precyzyjny. Uzyskany trójwymiarowy obraz można powiększyć nawet dwadzieścia pięć razy, co lekarzowi pomaga postawić diagnozę. Kolposkopia jest badaniem uzupełniającym do cytologii. Pomaga bowiem zinterpretować jej wyniki, ocenić zaawansowanie i rozległość zmian na szyjce macicy. Bardzo często też dzięki kolposkopii lekarz ma możliwość precyzyjnie wybrać miejsce pobrania wycinków w przypadku konieczności wykonania dalszych badań diagnostycznych.

Czy kolposkopia boli? Ile trwa i kiedy ją zrobić?

Kolposkopia z reguły jest bezbolesna. Można jedynie czuć dyskomfort (taki sam jak przy zakładaniu wziernika ginekologicznego do pochwy). Podczas badania, które trwa zazwyczaj kilkanaście minut, lekarz dokładnie ocenia powierzchnię szyjki macicy, nabłonki na szyjce, granicę między nabłonkami oraz występujące tam naczynia krwionośne. Za pomocą kolposkopii można też ocenić śluzówki pochwy i sromu. Wtedy takie badanie nazywamy wulwoskopią.

Metodę kolposkopową stosuje się w diagnostyce zmian na szyjce macicy wywołanych wirusem HPV, a także u kobiet mających nieprawidłowe wyniki rozmazu cytologicznego czy krwawiących po stosunku. Lekarze najczęściej kierują na kolposkopię, gdy wynik cytologii wskazuje potrzebę wykonania takiego badania, a także jeżeli dostrzegą u pacjentki podejrzane zmiany – np. w wyglądzie szyjki macicy, sromu i pochwy.

Kolposkopia – cena. Ile kosztuje badanie?

Kolposkopię można wykonać bezpłatnie w ramach NFZ (potrzebne jest wtedy skierowanie od ginekologa) lub w gabinecie prywatnym. Koszt w tym ostatnim przypadku wynosi od około 280 zł do nawet 600 zł, jeżeli badaniu towarzyszy pobranie wycinków histopatologicznych.

Kolposkopia – przygotowanie do badania i przeciwwskazania

Przygotowanie do kolposkopii nie wymaga większego zachodu i przypomina standardowe badanie na fotelu ginekologicznym. Jeśli ginekolog zlecił Ci jej wykonanie, zaplanuj wizytę po zakończonym krwawieniu (najlepiej około 10.-14. dnia cyklu). Pamiętaj też, aby przed wyznaczoną datą wstrzymać się od współżycia przez kilka dni, nie wykonywać irygacji pochwy i nie stosować leków dopochwowych. Mogą one zaburzać obraz badania. Główne przeciwwskazania do wykonania badania kolopskopii to:

• menstruacja utrudniająca uwidocznienie zmian na szyjce,
• stan zapalny pochwy lub niedawno zakończone leczenie środkami dopochwowymi,
• niedawno przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie dolnego odcinka narządów moczowo-płciowych.

Badanie ginekologiczne – kolposkopia krok po kroku

Kolposkopia z biopsją wykonywana jest w gabinecie zabiegowym. Ginekolog zazwyczaj przeprowadza krótki wywiad z pacjentką, a potem zaprasza ją do kabiny higienicznej w celu przygotowania do badania, które odbywa się na fotelu ginekologicznym. Gdy pacjentka jest już gotowa, specjalista wprowadza do pochwy wziernik i uwidacznia szyjkę macicy.

Kolejny krok to ustawienie kolposkopu. Badanie jest bezkontaktowe, co oznacza, że kolposkop jest w odległości około 20 cm od sromu. Warto wspomnieć, że podczas badania kolposkopowego ginekolog stosuje m.in. sól fizjologiczną oraz kwas octowy czy płyn Lugola. Odczynniki pokazują, gdzie przebiega granica między nabłonkami. Pozwalają też uwidocznić nieprawidłowe miejsca na szyjce oraz określić, czy nabłonek jest prawidłowy. Jeżeli w trakcie kolposkopii ginekolog zauważy na szyjce podejrzane zmiany, za zgodą pacjentki wykonywana jest biopsja kleszczykami chirurgicznymi.

Prawidłowo wykonana biopsja nie powinna być bolesna (może pojawić się jedynie niewielki dyskomfort). Jeśli pojawią się określone wskazania, można zastosować znieczulenie miejscowe. Po badaniu z biopsją należy się powstrzymać od współżycia co najmniej tydzień, aby nabłonek mógł się zregenerować. Czasami po takim mikrozabiegu mogą pojawić się delikatne plamienia – co jest zupełnie normalne. Zdarza się również, że w miejscu pobrania wycinków lekarz pozostawia opatrunek, który najczęściej sam się ewakuuje z pochwy.

Zalecenia po kolposkopii

Najważniejsze zalecenia po kolposkopii, które powinny być przestrzegane przez każdą pacjentkę⁵:

1. Wstrzemięźliwość seksualna
Po kolposkopii, zwłaszcza jeśli podczas badania pobierany był wycinek (biopsja), zaleca się powstrzymanie od współżycia seksualnego przez minimum 2–7 dni. Czas absencji zależy od zakresu zabiegu i powinien być ustalony indywidualnie z lekarzem prowadzącym.
Wstrzemięźliwość pozwala na regenerację tkanek szyjki macicy i zmniejsza ryzyko infekcji.

2. Unikanie tamponów i preparatów dopochwowych
Przez kilka dni po badaniu należy unikać używania tamponów, globulek, kremów oraz płynów do irygacji pochwy. Zaleca się stosowanie wyłącznie podpasek.
Stosowanie wymienionych środków może podrażniać szyjkę macicy i zwiększać ryzyko zakażenia.

3. Ograniczenie wysiłku fizycznego
Wskazane jest unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz dźwigania ciężarów przez kilka dni po kolposkopii, zwłaszcza jeśli pobierano wycinki.
Odpoczynek wspiera proces regeneracji i zmniejsza ryzyko krwawienia.

4. Obserwacja objawów po kolposkopii
Po badaniu mogą wystąpić:

• lekkie plamienie lub niewielkie krwawienie (zwłaszcza po biopsji),
• delikatny ból podbrzusza o charakterze miesiączkowym.

Jeśli pojawią się niepokojące objawy, takie jak:

• obfite krwawienie,
• silny ból,
• gorączka,
• wydzielina o nieprzyjemnym zapachu,

należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Objawy te mogą świadczyć o powikłaniach wymagających pilnej interwencji.

5. Higiena intymna
Należy szczególnie dbać o higienę intymną, by zapobiec podrażnieniom i zakażeniom. Zaleca się delikatne mycie okolic intymnych i unikanie drażniących kosmetyków.

6. Regularne kontrole i dalsze postępowanie
Wynik kolposkopii oraz ewentualnych badań histopatologicznych należy omówić z lekarzem, który zaplanuje dalsze leczenie lub kontrolę. Regularne wykonywanie cytologii, testów na HPV i kolposkopii jest kluczowe w profilaktyce raka szyjki macicy.

Dlaczego przestrzeganie zaleceń po kolposkopii jest tak ważne?

Stosowanie się do zaleceń po kolposkopii minimalizuje ryzyko infekcji, krwawień i innych powikłań, a także wspiera prawidłowe gojenie szyjki macicy. To istotny element profilaktyki zdrowotnej, zwłaszcza u kobiet z dodatnim wynikiem testu HPV lub nieprawidłową cytologią.

Czy kolposkopia wykrywa raka?

Tak, kolposkopia jest badaniem umożliwiającym wykrycie raka szyjki macicy oraz zmian przedrakowych na bardzo wczesnym etapie. 

• Kolposkopia wykrywa raka szyjki macicy oraz zmiany przedrakowe z wysoką skutecznością (85–99%)
• W połączeniu z cytologią i testem HPV skuteczność diagnostyczna zbliża się do 100%
• Wczesne wykrycie raka szyjki macicy dzięki kolposkopii zwiększa szanse na całkowite wyleczenie

Kolposkopia – interpretacja wyników

Pobrane wycinki po kolposkopii z weryfikacją histopatologiczną przekazywane są do laboratorium, gdzie patomorfolog dokładnie im się przygląda pod mikroskopem, a następnie je opisuje. Wynik kolposkopii w postaci wydruku lub filmu dostępny jest od razu po badaniu. Na pełną ocenę z opisem pobranego materiału trzeba jednak poczekać do 2-3 tygodni. Pamiętaj, że wyniki kolposkopii są wynikami opisowymi. Po zakończonym badaniu lekarz powinien Ci wytłumaczyć, jak je interpretować oraz dać zalecenia dotyczące dalszego postępowania.

Kolposkopia w ciąży

Kolposkopia w ciąży jest bezpiecznym i zalecanym badaniem diagnostycznym, szczególnie w przypadku wykrycia nieprawidłowych wyników cytologii lub podejrzenia zmian wysokiego stopnia (HSIL) lub raka szyjki macicy. Międzynarodowe wytyczne, takie jak te opracowane przez American Society for Colposcopy and Cervical Pathology (ASCCP), Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG, Wielka Brytania), czy Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada (SOGC), potwierdzają, że kolposkopia może być wykonywana w czasie ciąży bez ryzyka dla matki i płodu, o ile jest przeprowadzana przez doświadczonego specjalistę.

Kluczowe zalecenia dotyczące kolposkopii w ciąży:

• Kolposkopia jest bezpieczna i może być wykonana w każdym trymestrze, choć najczęściej zaleca się ją między 3. a 6. miesiącem ciąży
• Biopsja szyjki macicy w czasie ciąży jest dozwolona tylko wtedy, gdy istnieje silne podejrzenie raka inwazyjnego; w przeciwnym razie zaleca się odroczenie zabiegu do okresu po porodzie
• Leczenie zmian przedrakowych (np. HSIL) zwykle odkłada się do czasu po porodzie, a pacjentki są monitorowane kolposkopowo i cytologicznie przez cały okres ciąży
• Ze względu na zmiany fizjologiczne szyjki macicy w ciąży, interpretacja obrazu kolposkopowego wymaga doświadczenia i specjalistycznej wiedzy

Pamiętaj, że kolposkopia pomaga wykryć skutki działania wirusa HPV. Zanim jednak pojawią się jakiekolwiek zmiany nowotworowe lub kłykciny kończyste, spróbuj zapobiec zakażeniu! Sprawdź, jak się zaszczepić.

Referencje: 

1. Kolposkopia 2020, Protokoły kolposkopowe – Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. Online: https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2022-01/06.2020%20Rekomendacje%20Polskiego%20Towarzystwa%20Ginekolog%C3%B3w%20i%20Po%C5%82o%C5%BCnik%C3%B3w%20dotycz%C4%85ce%20protoko%C5%82%C3%B3w%20kolposkopowych.pdf Dostęp: 08.2025.
2. Rokita W, Stanisławska M, Kulig B. Kolposkopia pochwy – często pomijany element badania kolposkopowego. Ginekologia Polska 2010; 81(9): 699-703.
3. Wrześniewska M, Adamczyk-Gruszka O, Gruszka J, Bąk B. Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy. Studia Medyczne 2013; 29(1):109-116. Online: https://www.termedia.pl/Journal/-67/pdf-21868-10?filename=mozliwosci+diagnostyczne.pdf. Dostęp: 08:2025.
4. NCBI Bookshelf – StatPearls: Colposcopy. Online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564514/ Dostęp: 08.2025.
5. Valls J, Baena A, Venegas G, et al. Performance of standardised colposcopy to detect cervical precancer and cancer for triage of women testing positive for human papillomavirus: results from the ESTAMPA multicentric screening study. Lancet Glob Health. 2023; 11(3):e350-e360.
6. Miszczyk K, Keczkowska E, Ciebiera M. Cervical screening during pregnancy – a review of recommendations. Ginekol Pol. 2025; 96(3):220-224.
7. ASCCP Practice Pearls, Management during Pregnancy, 2024.
8. Wentzensen N. et al. Guidelines for Endocervical Curettage at Colposcopy. Obstetrics & Gynecology, 2022.